Memoires 9. Poltava III

Katern 9, fol 77-84v, pag 166-171, 156-159, 172-177
Vier vel, concept van Löwenheim met doorhalingen en /invoegingen/ van hem en cursief van Von Meijerfeldt

TRANSCRIPTIE VERTALING
Kopie 166, blad 77
Könige. Es rückten darauff die Regimenter wiederumb ein und blieben bis d 20 Junii stehen. Weilen aber der feind mine machte sich zwischen Pulyawa und Suki, welche beyde öhrter eine gute Meile von ein ander lagen, zu setzen und ward beliebet daβ alle Regimenter und was sonsten vor dem Hoffstaat und der Cantzeley im Sucki stand auffbrechen und bis eine Viertel kahm der feind und wolte die beym H:n feldmarschal Graff Reinschildt stehende Regimenter überrumplen. Es krigten aber die unsrigen bey zeiten davon Nachricht und repoussirten also nicht allein den feind, sondern verfolgete Ihn /auch/ über einen halbe Meile. Wie nun der feind seine linie so Er an jener Seite des strohms gezogen hatte verlieβ und sich an dieser seiten nicht weit von uns setzten, befahlen Ihr: Köningl: Majest: daβ die armée d. 23 Junij en ordre de battallie aufgestellet würde weilen der fiend sich verlauten laβen, daβ Er den tag eine batallie liefern wollte. Eben am selbigen tage kam


koning. De regimenten rukten toen weer op en bleven staan ​​tot 20 juni. Maar terwijl de vijand halt maakte tussen Pulyawa en Suki, die beide ruim een ​​kilometer van elkaar verwijderd waren, en het gewenst werd dat alle regimenten en wat dan ook voor de staat van het Hof en de Kanselarij die in Sucki stonden vertrokken en tot een kwartier onderweg kwam de vijand en wilde de regimenten die bij heer veldmaarschalk graaf Reinschildt stonden, overweldigen. Onze mannen kregen hiervan echter tijdig bericht en wierpen daarom niet alleen de vijand weg, maar achtervolgden hem ook een halve mijl. Toen de vijand zijn linie verliet zoals hij die aan de overzijde van de rivier getrokken en niet ver van ons aan deze kant ging liggen, beval ZKM dat het leger 23 juni in slagorde moest worden opgesteld, omdat de vijand naar verluidt die dag een veldslag wilde leveren. Juist op dezelfde dag kwam
Kopie 167, blad 77v
auch der Commissions Secretaire Otto Klinckoström an nebst einen Capitain von des Tartar Hans Gardie und einen anderen tartar, welcher denn berichtete daβ er den König Stanislaum mit dem Krassauschen Corpo bey Lemberg gelassen. Da nun die armee von des morgens an bis des Nachmittags en ordre de battaillie gestanden, der feind aber aus seinen linien die Er bereits disseits des Strohms vor sich aufgeführet, nicht ausrücken wolte, befahlen Ihr: Königl: Majest: das die armee sich theilen solte und setzte sich der König mit der infanterie bey einem kloster so nahe unter Pultawa auff einem berge lag. d. H:r feldtmarschal Graff Reinschildt aber muste must sich mit der Cavallerie beym wegen der fourage und des Wassers eine Viertel meile von Kloster postiren, und so blieb die armèe bis d 28 Junij stehen. Dann da Ihr: Königl: Majest: wohl sahen daβ der Feind nicht attaqviren würde sondern nur suchen würde die armee mit seinen Schantzen und linien dergestalt zu umziegeln, daβ die Cavallerie wegen

ook commissiesecretaris Otto Klinckoström aan samen met een kapitein van tataar Han’s Garde en een andere tataar, die toen meldden dat hij koning Stanislaus met de corps van Krassau bij Lemberg had achtergelaten. Omdat het leger van ’s ochtends tot ’s middags in slagorde stond, maar de vijand niet uit zijn linies wilde komen, die hij al aan deze kant van de rivier voor zich had opgesteld, beval ZKM dat het leger zich zou splitsen en dat de koning plaats zou nemen met de infanterie bij een klooster dat in de buurt van Poltava op een berg lag. De heer veldmaarschalk graaf Reinschildt moest zich vanwege de fourage en het water echter bij de cavalerie op een kwart mijl van het klooster opstellen en zo bleef het leger staan ​​tot 28 juni. Omdat ZKM wel inzag  dat de vijand niet zou aanvallen maar alleen zou proberen het leger met zijn schansen en linies zo te omsingelen dat de cavalerie vanwege
Kopie 168, blad 78
mangel der fourage und des Wasser crepiren müste und der König also genötiget  würde Pultawa zu verlassen, so resolvirten Ihr: Königl: Majest:  d 27 Junij den feind /folgenden tages gantz frühe/ anzugriffen gaben auch gleich die ordre an dem feldtmarschal graff Rehnschildt es denen übrigen Generalen kundt zu machen. Welcher Sie alle zu zich kommen lieβ und Ihnen des Königes Willen sagte und dabey einen jeden die ordre de battallie estellete. Die attaqve geschahe auch d 28 Junij und rückte der König, welcher sich seiber blessur und krankheit halber immer auff der semffte tragen lieβ, mit der infanterie vor die fiendl: Schantzen, welches auch so wohl reuβirte daβ die unsrigen gleich einige wegbekahmen und vermeinete der feind anfangs daβ er nur eine starke partei wäre, weilen der König die fahnen und piqven sänken lassen. Unsere Cavallerie kahm auch nebst d. Hr. Feldtmarchal dahin an, wovon aber nur die Schonische Dragoner, so der Printz von Würtemberg commandirete, einige Esqvadrons vom Leib Regiment einige von /der/ Abolenischen Cavallerie zum treffen kahmen, welche auch so glücklig waren daβ sie des Feindes gantze Caval=

gebrek aan fourage en water zou moeten creperen en de koning aldus Poltawa zou moeten verlaten, dus besloot ZKM op 27 juni de vijand de volgende dag heel vroeg aan te vallen en gaf ook onmiddellijk het bevel aan veldmaarschalk graaf Rehnschildt dit aan de andere generaals bekend te maken. Welke hij allemaal naar zich komen liet en de wil van de koning uitlegde en tegelijkertijd iedereen de slagorde gaf. De aanval vond ook plaats op 28 juni en de koning, die zich vanwege zijn blessure en ziekte altijd op de draagbaar liet vervoeren, rukte met de infanterie naar de vijandelijke schansen, die zo goed beschoten en de onzen een stuk vooruit kwamen en de vijand aanvankelijk dacht dat hij slechts een sterke partij was, omdat de koning de vlaggen en pieken liet zakken. Onze cavalerie kwam ook met de heer veldmaarschalk daar aan, maar alleen de dragonders van Skåne gecommandeerd door de prins von Württemberg, een paar squadrons van het Lijf-regiment enkele van de cavalerie Åbo te ontmoeten, die ook zoveel geluk hadden dat ze de hele vijandelijke cavalerie
Kopie 169, blad 78v
=lerie zur dreyen Mahlen repoussirten und dem Feinde groβen Schaden thaten. Es war also der Anfang vor uns sehr glücklig, und saget mann, daβ ber der Feind auch bereits die pferde schon vor seinen Canonen spannen lassen umb selbige abzuführen. Es Dieses aber änderte sich bald, den nachdem der General Major Rosen mit 6 /7/ battalionen commendiret ward des feindes Schantzen so der armée auff den Rücken waren zu besetzen und der armée also der Rücken frey zu halten der selbe sich aber gar /zu weit zur rechten hand/elongirte /sich waβ zu lange and die feindl reduten amusirte und dahero von der ordre der batallie und armè ab elogniret und von den feinde coupiret und separiret/, kam der feindl: General Rentzel mit einder starcken division und cupirte den General Major Rosen, dieser formirte zwar eine battallion qvarée, weilen aber die situation nich dazu commode war indem eine precipisse im Mittel. so verlohr Er /der general major Roos taht zwar seyn bestes sich zu wehren und durch zudringen und I K M armè nach zu kommen, weiln der feinde Ihm aber weit überlegen und die situation vor den unsern desavan d H G M Roos aber nicht favorisiren wolte, so wurde Er geschlagen und verlohr/ nicht allein die meisten von seinen gemeinen /bey sich gehabten leuten/ sondern es blieben auch dabey unterschiedl: brafe Regiments /und andere/ Officier als Obster Sigeroth, Ranck, Buchwaldt, Wrangel /Sternhök/, Oberstl: Meyerfeldt und Arwisdon. Der General Major Rosen selbst retirirte sich mit einiger /d rest seyner/ Mannschafft in einer Schantze so die unseren bey Pultawa auffeworffen und gab /muste/ sich

tot drie keer toe herhaald terugdrongen en de vijand grote schade aandeden. Het begin was dus zeer gelukkig voor ons, en men zegt dat de vijand de paarden al voor de kanonnen spande om ze af te voeren. Dit veranderde echter al snel, want nadat generaal-majoor Roos als commandant van 7 bataljons [de vijandelijke schansen, zodat de achterkant van het leger bemand moest worden en de achterkant van het leger vrij om hetzelfde te houden, maar veel te ver naar de rechterhand] zich wat te lang met de vijandelijke schansen geamuseerd had en daarom uit de slagorde en het leger verwijderd en afgescheiden was,  kwam de vijandelijke generaal  Rentzel met een sterke divisie en nam de generaal-majoor Roos gevangen [hoewel hij een vierkant bataljon bouwde, maar de situatie daar niet geschikt voor was] De generaal majoor Roos deed weliswaar zijn best zich te verdedigen en door te dringen en achter ZKM’s leger aan te komen, maar omdat de vijand veel superieurder dan hem was en de situatie voor onze richting de heer g-m Roos niet wilde begunstigen, werd hij verslagen en verloor, niet alleen de meeste van de zijnen die hij bij zich had, maar er waren daar ook bij verschillende dappere regimenten en anderen officieren als oversten Sigeroth, [Ranck], Buchwaldt, [Wrangel] Sternhök, luitenant-kolonels Meyerfeldt en Arwisdon. Generaal majoor Roos zelf trok zich terug met de rest van zijn team in een schans, die de onze bij Poltawa hadden opgeworpen en moest zich
Kopie 170, blad 79
endlich gefangen /geben/. Da nun der feind die ordre de battallie bey Ihm fand und sahe daβ die unsere gantze force nur aus 14/m /12/m/ combattanten bestunden wovon nun diese 6 /7/ battallions schon abgiengen, so bey den General Major Rosen ruiniret wurden, wuchs Ihnen der Muth und rückten mit Ihrer Infanterie ohngefehr 30/m starck unter ihren Canonen aus /Ihrer linie/ und fingen an auff die unsrigen zu avanciren. Der König machte ihnen mit der wenigen infanterie sonoch übrig war tete /da nun J K M den G M Roos mit die 7 battallions aus der ordre der batallie verlohren funde und Eine halte machete, in meinung ds Roos noch nachkommen wurde und fast bey stund Ihm nicht abwarten könte zu resolvirten J K M mit der armé wieder zuruck zu gehen und vermeinete Ros lufft zu machen ds er sich sozu J K M einfinden könte, da der feint dieses sahe setzte Er sich mit der armé recht in der weg und formirte seyne ordre de batalie welche I K M vigoureus angreifen lihs und sebst in der senffte sich dabey tragen lahs/, allein es ward dieselbe durch des feindes grausamen Canonade bald /und menge so von 60/m bestant/ ruiniret und von der Cavallerie könten wenig Esqvadrons zu treffen kommen weilen das terrein nicht dernach war /und geschlagen/. Ihr: Majest: /selbst/ ward nicht allein die sänffte worauff sie getragen wurden entzwey /und viele so dabey wahren todt/ geschoβen, sondern es ward auch daβ  Pferd so Ihnen der Oberster /und Lieut: von der Drabanten/ Hierta gab so bald sich der König nur darauff gesetzet von einer cartetsche gants zu nichte geschossen daβ  also Ihr: Königl: Majest: im groβ en lebens gefahr waren. Sie setzte sich /wurde/ aber wieder auff ein anderes Pferd /gesetzt/, welches der brand-klep=

eindelijk gevangen geven. Nu de vijand de slagorde bij hem vond en zag dat onze hele strijdmacht uit slechts 12.000 strijders bestond, waarvan deze 7 bataljons nu afgetrokken werden, geruïneerd door generaal majoor Roos, groeide hun moed en rukte zij op met de infanterie van ongeveer 30.000 man sterk onder je kanonnen en de linie uit en begonnen op te rukken naar de onzen. Aangezien ZKM de g-m Roos met de 7 bataljons uit slagorde verloren vond stopte hij, van mening dat Roos  nog zou volgen en dichtbij stond en niet kon wachten waardoor ZKM besloot terug te gaan met het leger en dacht Roos lucht te kunnen geven dat hij ZKM zou kunnen vinden; aangezien de vijand dit zag, zijn leger dwars op de weg zette en een slagorde vormde, viel ZKM vigoureus aan, zelf vanuit de draagstoel waarin hij zich moest laten dragen, maar het werd al snel vernietigd door de wrede kanonnade van de vijand en een menigte van 60.000 man. De draagstoel van ZKM was niet alleen in tweeën gebroken maar velen rondom hem werden doodgeschoten, maar het paard van luitenant-kolonel van de drabanten Hierta waar de koning snel op was gehesen werd doodgeschoten door een kartetsvuur, zodat ZKM in groot levensgevaar verkeerde. Hij werd weer op een ander paard gezet, waarvan de Brandklepper
Kopie 171, blad 79v
=per genant ward /auch etzl 20 jahr alt/ und und Ihnen noch von Ihr: seel: H:r Vater geschenket worden, womit Sie auch glückl: nach den Dorffe hinkahmen und wo der Mazeppa mit einen Regimentern der /dito/ Artillerie und der und die bagage stund.

genoemd werd, ook ongeveer 20 jaar oud, en Hem door Zijn Zalige Heer Vader geschonken was, waarmee je ook gelukkig naar de dorpen kwamen waar Mazeppa met een regiment artillerie en de bagage stonden. 

 

Mazeppa, Duker, Prins van Württemberg, Reinschildt, Schlippenbach, Hamilton, Wrangel
Kopie 156, blad 80
(…)
 Piper, Närckschen Regiment, Weidenheim
Kopie 157, blad 80v
(…)
/d. 29 Junii/ da sich der König schon wieder im Wagen gesetzet und abfahren wolte, funden Ihr: Königl: Majest: vor nö=
 Novizenschara, Rosenstiern, Gyllenkrook

Op 29 juni toen de koning al weer in het rijtuig zat en weg wilde rijden, vond ZKM het noodzakelijk
Kopie 158, blad 81
=tig mich /zurück und/ zum Zaren abzuschick/en/, umb /nicht allein/ zu verhüten /verhindern/, daβ die feindl. Trouppen den König nicht so bald nachtsetzen möchten und auch die eigentl. Force /und Dessein/ des Feindes zu überschlagen /sondern auch Gr. Piper als da gefangen seyende I K M Ordres zu bringen wo es tuhnl. so woll wegen eines Cartels als Friedens mit den Moskowitern zo negotiiren/. Ich setzte (…) meine Reise zum Zaren /ungesäumt/ nach Pultawa fort /in der suite eines capiteins namens Benet, auditeuren Löwenheim von meinem regiment dito eines jungen Frolich ohne andere domettiken (?) wobey ich auch einen Trompeter vom Leibregim hatet/ und nahm den russischen Cornetten welcher einige Wochen vorher mit ohngefehr achtzehn Cosaken einen Rittmeister vom ostgötischen Regiment übergebracht, mit nebst seinen Cosaken mit mir. Eine halbe Meile von Nowi Zenschara /aber/ traff ich schon die feindliche Avantgarde /welcher der General L. Bauer führete und sich vor 8/m ausgab/ an, (…)

mij terug te sturen naar de tsaar, niet alleen om te verhinderen dat de vijandelijke troepen de koning snel zouden achtervolgen, en ook de eigenlijke kracht en bedoelingen van de vijand te doorgronden, maar ook graaf Piper die daar gevangen was de orders van ZKM te brengen als het mogelijk was, zowel wegens een vredeskartel te onderhandelen met de Moskovieten. Ik vervolgde (…) mijn reis naar de tsaar onverwijld naar Poltawa in de suite van een kapitein genaamd Bennet, auditeur Löwenheim van mijn regiment, idem een ​​jongen Frolich zonder andere bescheiden, waarbij ik ook nog een trompetter had van het Lijfregiment had en bracht de Russische kornetten, die een paar weken daarvoor met ongeveer achttien Kozakken bij een cavaleriekapitein van het Oost-Götische regiment waren ondergebracht met mij mee. Een halve mijl van Novi Zenshara echter ontmoette ik al de vijandelijke voorhoede die geleid werd door generaal L. Bauer en zich voor 8.000 man (…)
Kopie 159, blad 81v
(…)
 vorst Gallitzin
Kopie 172, blad 82
(…) Ihr: Königl: Majest (…) gaben dem Graff Adam Löwenhaupt daβ Commando über die zurückgelassene Trouppes, welcher aber da die Feinde auff ihn anrückten /drungen  und nihmant sich mehr defendiren wollte/ capitulirte /capituliren/ und sich mit allen seinen Leuten zu Kriegesgefangenen gab /geben musten/. Als das zaters
 Piper, Cobilaki, Gyllenkrook, generaal Komski, Wollkinski (…)

ZKM (…) gaf graaf Adam Löwenhaupt het bevel over de achtergebleven troepen, die zich echter terugtrok toen de vijand op hem drong en toen niemand zich meer wilde verdedigen capituleerden en zich met al zijn manschappen als krijgsgevangen overgeven moest. Als dat zaters
Kopie 173, blad 82v
(…)
Kopie 174, blad 83
(…)
 Pultawa, Billiki, Kobilaki
Kopie 175, blad 83v
(…)
 Piper, Butturlin
Kopie 176, blad 84
(…)
 Stockholm, Helsingborg
Kopie 177, blad 84v
(…)
 Helsingborg, Stockholm, Stralsund, Hamburg

Terug   ***   Verder