In de Nederlandse familie waart een familieoverlevering rond dat de dood van één van de echte zoons van de Zweedse graaf vanwege een samenzwering geënsceneerd is om hem kans te geven naar het buitenland te vluchten. Ook die overleving kan niet zonder onderzoek blijven.
Welke samenzweringen zijn er geweest die de verbanning of vlucht van graaf Johan August III of graaf Axel Friedrich en een enscenering van hun dood zouden kunnen verklaren? De vele registers en zelfs de fysieke ceremonie zouden moeten zijn geënsceneerd. Rond die tijd komen er vier verbanningen of vluchten uit Zweden in aanmerking:
1788: de ontmanteling van het Anjala-verbond,
1792: de moord op koning Gustaaf III,
1793: de staatsgreep van Armfelt en
1809: de arrestatie van koning Gustaaf IV Adolf.
Een vijfde mogelijkheid is een schandaal binnen de familie.
Het Anjala-verbond:
Dit verbond is uitvoerig beschreven in het eerste deel. De samenzweerders worden op 7 januari 1789 door generaal Johan August jr zelf gearresteerd. Zijn beide zoons zijn rond die tijd bij het Zweedse leger in Finland, Johan August III als luitenant in het regiment lichte dragonders en Axel Friedrich in zijn vader’s regiment van Närke en Värmland. Vermelding behoeft dat de laatste in 1790 adjudant is bij de koning en zijn vader. Als Johan August jr zou hebben ontdekt dat één van zijn zoons bij de samenzwering betrokken was, lijkt een verbanning in plaats van een arrestatie niet denkbeeldig. Het zou dan kunnen gaan om de zware verwonding van Johan August III op medio 1789, die een half jaar na de arrestatiegolf speelt. Onderzoek gedurende bijna twee jaar zou eerst zijn onschuld en riddering medio 1790 kunnen hebben opgeleverd, maar daarna dat hij alsnog niet vrijuit kon gaan. De oplossing zou dan moeten zijn geweest medio 1791 een lege doodskist in Stockholm op te baren om hem de gelegenheid te geven via Stralsund naar Frankrijk uit te wijken.
De moord op koning Gustaaf III:
De samenzweerders, die in maart 1792 op een gemaskerd bal in de Opera van Stockholm toesloegen, werden hard aangepakt door politiechef Nils Henrik Liljensparre. Op zijn lange lijst verdachten en aangeklaagden komt geen Von Meijerfeldt voor. Als bondgenoot van Armfelt moet Axel Friedrich Meijerfeldt het wel ontgelden. Hij wordt in september 1792 gearresteerd en een maand later vrijgelaten met het bevel naar huis te gaan. Hij kan voor het huis in Stralsund of Nehringen hebben gekozen en voor alle zekerheid in Franse en kort daarop in Nederlandse dienst zijn gekomen.
De staatsgreep van Armfelt:
Hertog Karel kiest aanvankelijk een liberale koers, maar januari 1793 slaat zijn angst voor het volk opnieuw toe vanwege het aangedikte Ebel oproer en het einde van Lodewijk XVI onder de Franse guillotine. Gelijk wordt de Gustaviaanse oppositie aangepakt, door Liljensparre naar Stralsund en Armfelt naar Napels te demoveren. Armfelt probeert zijn positie als regent terug te veroveren met steun van Catharina de Grote. Als zijn plannen uitlekken vlucht hij naar Rusland om aan zijn doodvonnis in 1794 te ontkomen.
De arrestatie van koning Gustaaf IV Adolf:
In 1809 wordt de Zweedse koning gearresteerd. Armfelt was door de koning in 1799 uit Rusland teruggehaald. Vanwege de komst van een nieuwe koning vertrekt Armfelt naar Finland en treedt weer in dienst van de Russische tsaar.
Familieschandaal:
Van de beide jonge graven Von Meijerfeldt zijn enkele onbetekenende jeugdanekdotes bekend. Ondanks de enorme stapels documenten en literatuur over het Zweedse hofleven van die tijd zijn er verder geen familieschandalen zoals elders: denk aan de liefdesaffaire van hun nicht Brita Horn met de latere koning Karel en haar latere zelfmoord, aan de minnaressen van hun oom Adam Horn en diens vergeefse pogingen om van zijn geesteszieke vrouw Anna Catharina Meijerfeldt te scheiden en aan de bastaard van de kroonprins op de stoep van het huis van hun moeder.
Was de stamvader een echte zoon wiens dood in scène is gezet ten behoeve van een vlucht vanwege betrokkenheid bij een samenzwering? Samengevat zijn er de volgende argumenten vóór en tegen:
| Vlucht vanwege betrokkenheid bij… | Argumenten vóór: | Argumenten tegen: |
| …het Anjala Verbond (Johan August III ) | De data kloppen met verwonding 08-08-1789, opbaring 25-05-1791
De data kloppen ook de aankomst in Amsterdam |
Hij komt niet voor op de lijsten van verdachten. |
| …de moord op koning Gustaaf III (Axel Friedrich) | In september 1792 gearresteerd, maand later vrijgelaten, met bevel naar huis te gaan, maar kan bang zijn geworden
De data kloppen: half jaar later monstert Nederlandse stamvader aan in Amsterdam |
Eind 1594 loopt er nog een rechtszaak tegen hem in Örebro
Half jaar later besluiten de graaf en gravin hun testament op te maken omdat ze van al hun kinderen beroofd zijn |
| …de staatsgreep van Armfeldt (Axel Friedrich) | Trouwe aanhanger | Nederlandse stamvader ligt voor de rede van Paramaribo |
| …de arrestatie van koning Gustaaf IV Adolf (Axel Friedrich) |
Armfelt was door koning in 1799 teruggehaald | Nederlandse stamvader bouwt gezin op en verhuist van Amsterdam naar Rotterdam |
| …een familieschandaal | – | Geen verhalen bekend |
Conclusie: Het klopt meer niet dan wel dat de stamvader een gevluchte Zweedse graaf is, na enscenering van zijn dood.