Johann August is dood, lang leve Johann August! In navolging van zijn vader gaat de jonge graaf interesse tonen in de politiek. Hij is lid van de adellijke fractie van de Rijksdag in Stockholm en neemt deel aan de zitting 1751-1752.
Carl Friedrich jr wordt op 19 september 1750 bevorderd van kapitein tot majoor in het regiment van Cronhiort en krijgt op 31 augustus 1751 afscheid van de actieve dienst. Op 18 december van dat jaar keert zijn jongere broer Johann August terug naar zijn eerste regiment en wordt ingaande 19 maart 1752 op zijn plaats als majoor benoemd. Het regiment is inmiddels in Kristianstad in Zweden gelegerd. Carl Friedrich wordt Kamerheer bij de koning. (1)
Op 4 december 1751 ontvangt Johann August jr de onderscheiding Ridder in de Zwaard Orde, één van de onderscheidingen die de inmiddels overleden koning Frederik I enkele jaren eerder in het leven had geroepen. Deze orde verwijst terug naar de Orde van de Zwaardbroeders in Lijfland. Johann August jr is door geboorte van adel en officier; daarom is hij anders dan zijn vader ontvankelijk voor verdere onderscheidingen.
In 1753 overlijdt de moeder van Brita Barnekow, gravin Margaretha von Ascheberg. Carl Friedrich jr schrijft een lijkrede in het Frans, getiteld: “Victime de la nature! Epouse du ciel!”. (2) Hij leert de rede uit het hoofd en – terwijl hij in Kristianstad woont – oefent hij op de voordracht en de daarbij noodzakelijk geachte gebaren. Dit was gezien door personen die in een kamer recht tegenover de zijne wonen. Zij kunnen horen noch weten waar het om gaat, dus al snel doet in de stad het gerucht de ronde dat graaf Von Meijerfeldt waanzinnig geworden is. (3)
Johann August schenkt in 1753 een patroontas en een pistoolriem aan Erik Brahe, misschien als condoleance voor het overlijden van diens vrouw. De buitenomslag van de patroontas is versierd met een borduursel in steelsteek, platte steek en schootsteek, genaaid met zilvergaren en verguldgaren. De motieven zijn symmetrisch met kandelaar, palmetten en acanthuslussen. De afmetingen zijn 310 mm breed en 160 mm hoog. De pistoolriem is van kalfsleer met messing en is 93 mm breed en 1140 mm lang. (4)
Geborduurde bruine patroontas met blauw fluweel
Erik Brahe is niet zomaar een vriend. Hij is de leider van de Hofpartij, waar Johann August jr traditiegetrouw ook een vurig aanhanger is, zoals blijkt in de Rijksdag 1755-1756. Adolf Frederik van Holstein-Gottorp, in 1743 door de Rijksdag tot koning van Zweden gekozen, heeft evenwel weinig macht, hetgeen de temperamentvolle Lovisa Ulrika – zuster van de Pruisische vorst Frederik de Grote – weinig zint. Zij beraamt een staatsgreep. (5)
In de lijsten van de belangrijkste coupplegers komt Johann August niet voor, maar hij hoort al vroeg tot haar vertrouwelingen en staat minstens sympathiek tegenover het coupplan. In elk geval is hij betrokken bij de pogingen van de koningin geld in te zamelen om leden van de Rijskdag om te kopen. Nadat Frederik de Grote weigert 100.000 rijksdaalder te betalen en ook de Zweedse handel haar onvoldoende geld wil lenen, maakt zij gebruik van de aanwezigheid van Johann August bij haar broer August Wilhelm en diens vrouw Louisa Amalie van Brunswijk. Hij is daar officieel om te berichten over het overlijden van moeder van de koning, maar dit ’toeval’ wordt gebruikt om hem een pakket juwelen mee te geven. Douanebeambten merken dit pakket op. De Hertog van Brunswijk kan hem hiervoor zonder verdere behoorlijke financiële zekerheid maar 6.000 dukaten in wissels ter beschikking stellen. In Hamburg verzilvert Johan August de wissels en dat komt aan het licht. Intussen zendt Lovisa Ulrika nog een ander naar Duitsland om de Kroonjuwelen als onderpand over te dragen.
De Rijksdag komt zowel het coupplan als de juwelenzaak op het spoor. Er worden op 22 juni 1756 verscheidene arrestaties verricht. Johann August adviseert het koningspaar naar Uppsala uit te wijken om daar nieuwe plannen te smeden, maar ze volgen het advies van Horn op om gewoon naar het paleis te gaan. Die nacht bespreekt Johan August intensief met hen wat er moet gebeuren en houdt zich vervolgens verscholen in het familiekasteel Näsby. Hij wordt echter aangehouden en verhoord, waarbij hem getuigenissen en bekentenissen van hoofdverdachte Brahe worden voorgehouden. Door gedeeltelijk schuld te bekennen en sterke verwijten in ontvangst te nemen ontkomt Johan August aan de pijnbank en wordt gepardonneerd. (6)
Tijdgenoten schrijven Johann August een belangrijke rol in de juwelenzaak toe. President-kanselier Anders Johan von Höpken maakt zelfs een kanttekening bij een brief van 26 mei 1756 van de koningin aan de koning, waarin hij graaf Von Meijerfeldt aanwijst als degene die de Kroonjuwelen in zekerheid gaf aan de Hertog van Brunswijk, in ruil voor een wissel van 18.000 rijksdaalder. (7) Zijn opportunisme en Duitse spraakzaamheid worden als reden genoemd voor zijn afvaardiging naar de Hertog van Brunswijk. (8)
Gezien zijn ongelukkige start in de vaderlandse politiek, besluit Johann August jr zijn geluk opnieuw in de buitenlandse oorlogen te beproeven. Hij stelt zich in dienst van Brunswijk, dat door bloedbanden aan het Oostenrijkse vorstenhuis is verbonden. Daar is een jonge hertog aan de regering gekomen: Ferdinand (1734-1806), die zich door het aan Pruisen geallieerde Engeland-Hannover heeft laten inhuren. Johan August treedt in dienst van deze doortastende veldheer. Op 26 juli 1757 maakt hij de Slag bij Hastenbeck nabij Hamelen mee. Frankrijk is de winnaar. Vanuit Brunswijk schrijft hij brieven aan koningin Lovisa Ulrika (ondermeer op 1 februari en 9 maart 1757) over haar broer de koning van Pruisen. Hij doet haar bijvoorbeeld het bijzondere voorstel om tarwe in de provincies te laten uitdelen om loyaliteit bij de boeren te verkrijgen en haar broer hiertoe te vragen zijn reserves aan te spreken. (9)
Dat Frankrijk opeens de tegenstander is heeft te maken met de renversement des alliances na de Vrede van Aken van 1748. Pruisen slaagt er in Engeland en Hannover tot een neutrale politiek te bewegen, wat tot een ommezwaai leidt van Frankrijk ten gunste van Oostenrijk, dat zich op zijn beurt met Rusland en Saksen-Polen verbindt. Als Frederik de Grote van Pruisen zich eind augustus 1756 laat verleiden tot een inval in Saksen is de Zevenjarige Oorlog een feit. Hertog Lodewijk Ernst van Brunswijk (1718-1788) verleent zijn staats- en krijgsdiensten aan de neutrale Nederlanden, als beschermer van het Huis van Oranje en kapitein-generaal van het leger van de Republiek. In de periode 1759-1766 is de hertog voogd-stadhouder over de Nederlanden, zolang prins Willem V van Oranje minderjarig is.
In de nazomer van 1757 kiest Zweden partij in de oorlog. Gelet op de aanspraken van Pruisen op Voor-Pommeren wordt gekozen voor de alliantie tegen Pruisen. De oorlogszuchtige partij van de Hoeden heeft de overhand in de Rijksdag en is zelfs uit op herovering van Achter-Pommeren. De Zweedse koning vaardigt een verbod voor zijn onderdanen uit om wapenen ten gunste van Pruisen en zijn bondgenoten te dragen.
1. Krigsarkivet Sverige, 023 Generalmönsterrullor, 0/1273 Cronhiorts regemente infanterie, Regementsstaben fol. 6, Majorscompagnie fol. 70. O. Bäckström, “Officier-, Stamm- und Rangliste des Pommerschen Fühlier-Regiments Nr. 34, 1720-1820”, Berlin 1895, blz. 71.
2. C. Aulin, “Christelig lik-predikan”, Lund 1759: C.F. von Meijerfeldt, “Oraison funebre & panêgerique à l’occasion de la mort de la défunte comtesse ci-devant madame Marguerithe d’Ascheberg colonelle douairière de Barnekov…. solemnellement enterrée le 13. de Decembre 1753 dans l’Eglise à Witsköfle…”.
3. C. Barfod, “Märkvärdigheter rörande skånska adeln”, Stockholm 1847, pag. 271. A. Barnekow, “Anteckningar om Släkten Barnekow”, Stockholm 1908, pag. 61.
4. Beide giften bevinden zich in Skoklosters Slott in Uppsala onder nummer 14633 resp. 14634.
5. Ook de opvolger van Frederik II de Grote van Pruisen, Frederik Willem II, heeft een temperamentvolle zus, Wilhelmina van Pruisen, die in 1787 met succes de steun van haar broer inroept om de opstand van de regenten tegen haar Nederlandse echtgenoot prins Willem V van Oranje de kop in te drukken.
6. Personer vid Riksens Högl. Ständers Commission (…) hörde under Riksdagen i Stockholm år 1756, Uti saken rörande det här i Staden anlagde upror, Handlingar rörande Skandinaviens historia”, deel 13, pag. 307.
7. A.J. von Höpken, “Skrifter”, Stockholm 1890, deel II, pag. 226-227.
8. G.J. Ehrensvärd, “Dagboksanteckningar förda vid Gustaf III:s Hof, Stockholm, deel I, pag. 462 en pag. 463.
9. F.A. von Fersen, “Historiska Skrifter”, Stockholm 1869, deel 2, pag. 228-308. Riksarkivet Sverige, Stafsundsarkivet, vol. 29.