Als één gebied zou moeten worden aangemerkt als hoofdbezitting van de familie Meijerfeldt, dan zijn dat wel de uitgestrekte landerijen in Zweeds-Pommeren (Nordvorpommern).
Vijftig kilometer ten zuiden van de hoofdstad Stralsund liggen het aansluitende landgoederen Nehringen en Medrow. Tot het eerste behoort het landhuis, de kerk en de dorpen Nehringen, Dorow, Bassendorff, Fäsekow, Kamper en Keffenbrink (destijds Boudrarum of Bouersdorf geheten). Tot Medrow (spreek uit: medroo) behoren een landhuis (later gebouwd), kerk en de dorpen Medrow, Langenfelde, Rodde, Speckendam (niet meer bestaand) en Jahnkow (destijds Jahnkendorf geheten). Het hele gebied wordt gekenmerkt door uitgestrekte graanvelden, afgewisseld door oude bossen, voornamelijk langs de Trebel, de grensrivier met Mecklenburg. Het gecombineerde gebied is 15.000 ha (ca. 7 bij 30 km) groot.
De centrale kern van het landgoed Nehringen bestaat uit vijf gebouwen: (1) een kerkje, bestaande uit een toren, een kort schip en een kerkhof, (2) een bakhuis, (3) een koetshuis, (4) een landhuis en (5) weer een koetshuis. Het bijzondere is dat het hier één van weinig bewaard gebleven barokke landgoederen van Pommeren betreft, waarin de gebouwen rondom een cirkel op streng geometrische afstanden van 32 meter van elkaar liggen. Tussen gebouw (1) en (5) loopt een bomenlaan met kleine vakwerkhuizen. Achter gebouw (4) ligt ook weer op geometrische afstanden van 32 meter op een steile heuvel de ruïne van een grenstoren. In Keffenbrink ligt een tweede kern van huizen en graanschuren. In Medrow tenslotte ligt het grootste meer recente landhuis met op enige afstand weer een kerkje.
Het woord Nehringen, oorspronkelijk “die Näring’, kan slaan op voedsel, verdienste of bouwveld. Neringen zijn ook sterke waterwervelingen. In plaatskundige zin wordt het gebruikt voor een lange smalle landtong. Dit komt wel overeen met de lokale situatie, waar de grenstoren op een strook droog land omringd is door de moerassen van de Trebel.
De grenstoren is circa 1310 door Buggenhagen gebouwd. De huidige ruïne van deze toren staat op een destijds door water omgeven eiland van 3,5 meter hoog. De toren is 11,6 meter breed, 9,8 meter lang en 132 lagen ronde veldstenen hoog. Naar het oosten is een rondgebogen opening aangelegd. Naar het zuiden zijn boven en onder vlakgebogen openingen gemaakt. Aan de noordzijde is nog het zadeldak van een aanbouw zichtbaar, waar wellicht een kleine woonkamer heeft gelegen. Een dak en het gehele binnenwerk ontbreken tegenwoordig. De toren diende vooral als verdedigingswerk tegen invallen vanuit het westen, zowel van opstandige Mecklenburgse boeren als van op verovering uit zijnde Duitse vorsten en ridders.
Reconstructie van de grenstoren van de pas van Nehringen
Volgens een Mecklenburgse volkssage zou er een onderaardse gang moeten zijn tussen hun grenstoren in Wasdow aan de ene kant van de Trebel en de toren van Nehringen. De gang zou een halve mijl lang zijn. Omdat de twee torens in een rechte lijn 5 km uit elkaar liggen, moet het berekend zijn in Zweedse mijlen of slechts om een derde deel gaan.
In 1421 wordt Nehringen voor het eerst als leengoed van Dethlewus Buggenhagen genoemd en in 1495 ook Langenfeld. In 1631 wordt Andreas Buggenhagen voor Nehringen (bestaande uit 22 boerendorpen, waaronder Medrow) door de Zweedse belasting aangeslagen voor 105,5 ‘Landhufen’ en 70 ‘Reducirte Hufen’. In de zeventiende eeuw bewoont een aantal leenheren het landgoed: vanaf 1613 Pfuel, sinds 1652 Sperling en daarna nog Ridderhielm. Door schulden valt het landgoed terug aan de Zweedse Kroon.
Kadasterkaart van Nehringen uit 1697 (1)
Kadasterkaart van Medrow uit 1697 (2)
In 1711 krijgt graaf Johan August Meijerfeldt de landgoederen vanwege zijn militaire verdiensten van koning Karel XII. In september 1715 wordt hij ook nog eens pachter van geheel Amt Tribsees. Denen
Vanaf 1721 woont de familie Meijerfeldt primair in Stralsund, vanaf 1730 in het nieuw regeringspaleis in de Badenstrasse, maar komt wel geregeld naar de landgoederen toe. Op het noordoostelijke deel van Medrow laat de graaf een glasfabriek bouwen, die produceerde tussen 1736 en 1755, het jaar dat Hagenow pachter werd. Glasmeester was Johann Andersen. Er werd voor 46 banen gezorgd. Vermoedelijk was er een kerkhof, omdat het kerkboek van 6 begrafenissen “auf der Glashütte” spreekt. Nehringen vervult nog een paar functies voor het Zweedse koninkrijk: houtproductie en scheepsbouw aan de Trebel, aanvoer van landbouwgewassen en paardenfokkerij. De stoeterij van Nehringen is beroemd geworden om de magnifieke paarden die daar worden gefokt. (3)
Op het leengoed Nehringen rust nog een sinds 1667 opgelopen schuld van Ridderhielm van 33.285 rijksdaalder. In 1715 nemen de Regeringsraden in Stockholm het standpunt in dat deze schuld aan het landgoed kleeft en dat Meijerfeldt deze dus moet dragen. Koning Karel laat vanuit Stralsund weten dat dit soort schulden niet aan de nieuwe verkrijgers overgaan; niet in dit geval en ook niet in alle andere vergelijkbare gevallen.
De graaf steekt regelmatig over naar Ystad in Zweden, om vandaar naar zijn andere bezittingen Söfdeborg en Näsby te reizen. Aan de Dunagårdswerf heeft hij een galjoot laten bouwen (een soort kofschip, met vaste verschansing voor en achter, platte bodem en 2 tot 3 masten) en gedoopt als “die Näring”. De bemanning bestaat uit kapitein Christian Tidman en 4 matrozen. Het laatste bezoek van Johan August sr. aan Nehringen is op 20 oktober 1750, als hij begraven wordt in het familiegraf voor het altaar van de St. Andreas Kirche.
Om Nehringen en Medrow niet te laten versnipperen heeft Johan August sr. in zijn testament vastgelegd dat het fideï commis zijn, zodanig dat het twee generaties met voorrang voor de mannelijke lijn binnen de familie blijft. Zijn oudste zoon Carl Friedrich jr. erft Nehringen en zijn jongste zoon Johan August jr. Medrow, overigens in beide gevallen onder het voorbehoud van vruchtgebruik door hun moeder. Om financiële redenen wordt Medrow in 1755 verpacht aan Blasius Hagenow.
Henric Liedin, “Nering. Aftagit med Compass och Steg den 18. Januarij 1762,
tillhöra Meyerfältska arfwingarne”, Königliche Preussischen Plankammer, nr. 376.
Over de Pommerse landgoederen van de familie ontstaat in de eerste maand van 1758 een verwikkeling. De Zweedse onderdanen waren bij het uitbreken van de oorlog gewaarschuwd niet te vluchten en hun landgoederen niet onbeheerd achter te laten. Gravin Brita Barnekow geeft aan deze oproep gehoor en steekt van Zweden over naar Stralsund. Niettemin weigert de regering haar een pas voor een beschermde tocht van Stralsund naar Nehringen te geven vanwege de belegering van Stralsund. (4)
Tijdens deze Pommerse Oorlog (1757-1762) vecht Johan August jr. met zijn Eerste Duitse bataljon grenadiers en verblijft hij tijdens de lange rustperioden op het landgoed. Maar ook komen de gevechten soms dicht bij het landgoed, met name als de Zweedse bevelhebber Lantinghausen op 16 augustus 1761 in Medrow aankomt en de dag daarop bij Nossendorf de Trebel oversteekt en dus de grens met Mecklenburg passeert.
Na de Vrede van Hamburg in 1762 richt Johan August jr. zijn aandacht op Zweden voor zijn loopbaan en huwelijk. Medrow doet hij over aan zijn broer Carl Friedrich jr., die dus eigenaar van beide Pommerse landgoederen wordt. Hun moeder Brita Barnekow verblijft er vaak en krijgt tot aan haar dood in 1771 gezelschap van haar kleindochter Brita Horn. Vanaf 1762 pleegt Carl allerlei barokke verbouwing, ten dele van de oude gebouwen (1) de kerk, (4) het oostelijke deel van het landhuis en (5) het zuidelijke deel van het koetshuis. Op bovenstaande kaart van 1762 zijn die oude gebouwen nog te zien.
Gutshaus van Nehringen
Foto: Lester von Meijenfeldt (2022)
In 1778 koopt Johan August jr. Medrow terug. Hij laat een nieuw landhuis op Nehringen bouwen, naar schatting in het jaar 1788. Het heeft negen traveeën, een zuilenportaal voor de middelste drie middelste, een gestuukte bouw, een mansardedak met verdieping en hoog bovendeel. Het is een familiehuis van een zekere elegantie zonder indrukwekkende representatieve uitstraling. Het is een typisch Zweeds landhuis uit de tweede helft van de achttiende eeuw om de zomer in door te brengen: helder, naar bosbessen geurend en vriendelijk. Aan weerszijden van het landhuis verrijzen cavaliershuizen en er tegenover een pand met onder andere een bakker.
Kataster- und Vermessungsamt Stralsund, kaart 1:1000, datum 22-09-2009
Door het overlijden van Carl Friedrich jr. in 1791 verkrijgt Johan August jr. Nehringen en is hij eigenaar van beide Pommerse goederen en het huis in Stralsund. Hij gaat dezelfde dag met pensioen. In de zomer woont het echtpaar voornamelijk op Nehringen en in de winter houdt de gravin nog hof in Stockholm. Na zijn dood in Stockholm wordt de graaf op 15 juli 1800 in het Meijerfeldtse familiegraf in de Andreaskerk begraven.
Daarna vervallen de landgoederen aan de Zweedse Kroon. De koning verwerpt de gedachte om het landgoed aan zijn broer te schenken om hem schuldenvrij te maken. Hij verkoopt het – met een vooruitziende blik – aan Pruisische adel, in delen gesplitst. Medrow en Langenfelde worden in 1802 verkocht aan Friedrich Christoph Karl Hagenow, de zoon van Blasius Hagenow, die dat jaar in de Rijksadelstand verheven wordt. Broer Wilhelm bouwt er in 1828 een groot landhuis. Het landhuis blijft in handen van de familie von Hagenow en nazaten tot het in 1945 wordt aangewezen als woonhuis voor oudere dorpsbewoners. Nu staat het leeg en is geheel door bomen en planten overwoekerd.
Nehringen wordt in 1806 verkocht aan Schoulz von Ascheraden, in 1857 doorverkocht aan Keffenbrink en in 1898 aan von Pachelbel-Gehag, die op het landgoed de twee aanstichters van wereldoorlogen ontvangt: keizer Wilhelm II en Adolf Hitler. In de tweede oorlog en kort daarna zijn er grote vernielingen aangericht in het landhuis. Sinds 1945 deed het dienst als landbouwhuis voor een aantal gezinnen. In 1995 kocht voormalig eigenaar Pachelbel het leegstaande landhuis op van de Treuhand, dat alle staatseigendommen van het bewind tussen 1950 en 1990 privatiseert. Hij restaureert een stukje van gebouw (3) om er zelf te kunnen verblijven, maar verdere investeerders in restauraties worden per advertentie opgeroepen. Europese subsidies helpen ook. Sinds de A20 Oostzee autosnelweg van Rostock naar Stettin langs Nehringen en Medrow loopt is het aantal gebruiksmogelijkheden toegenomen.
1. Landesarchiv Greifswald Matrikelkarte der Landesaufnahme von Schwedisch-Pommern 1697, BIV 34, “Nehringen, Camper ock ödes hemmanck Wijck“, Brynolf Hesselgreen.
2. Landesarchiv Greifswald, Matrikelkarte der Landesaufnahme von Schwedisch-Pommern 1697, BIV 36, “Medrow”, Brynolf Hesselgreen.
3. C. Tersmeden, “Admiral Carl Tersmedens Memoarer”, Stockholm 1915, deel 3, pag. 199.
4. A.J. von Höpken, “Höpkens skrifter”, ed. Silfverstolpe, Stockholm 1890, deel 2, pag. 462.