Almquist

Helge Knut Hjalmar Almquist, “Holstein-Gottorp, Sverige och den nordiska ligan i den politiska krisen 1713-1714”, Skrifter utgifna af K. Humanistiska Vetenskaps-Samfundet i Uppsala 21:1, Uppsala / Leipzig 1918.


Register: Meijerfeldt, Johan August von, friherre, senare grefve, general, generalguvernör öfver Pommern, kungligt råd. xxxvi, i, 21, 22 ff., 31 ff., 78 f.; 84 ff., 90 ff., 202, 206, 211, 230, 236, 239, 241, 246, 373-

Innehållsförteckning:
I. Preussiska påtryckningar på Meijerfeldt, s. 31. Schlippenbach i Stettin, Meijerfeldts orubblighet, s. 32. III. hans [Bassevitz] inviter till Meijerfeldt, s. 90. Förhandlingar mellan Bassewitz och Meijerfeldt, s. 91. Stettin bombarderadt, s. 91. Bassewitz hos Meijerfeldt; krigsrådet 29 sept. 1713, s. 92. Meijerfeldts förklaring af 29 sept. 1713, s. 93.
VI. Karl inför den pommerska sekvesterfrågan, gillar Meijerfeldts hållning, s. 211. 

Kallor: Universitetsbiblioteket, Upsala. [Ups.], J. A. Meijerfeldts samling. Citerade äro volymerna F 178, 181, 182, 188, 196, 198. 

Pag. XXXV-XXXVI

En uppgörelse kom hastigt nog till stånd; det definitiva fördraget afslöts inför garantimakternas ministrar i Hamburg den 5 jan. 1711; det rörde utom lånetransaktionen de gamla tvistefrågorna om samregeringen, generallöjtnanten J. A. Meijerfeldt hade börjat orientera sig åt samma håll, och hans åtgöranden bevakades misstänksamt från gottorpsk sida.

Een schikking werd snel genoeg bereikt; het definitieve verdrag werd op 5 januari 1711 in Hamburg gesloten door de ministers van de borgstellers; afgezien van de leentransactie, raakte het de oude omstreden kwesties van de mede-regering, luitenant-generaal J. A. Meijerfeldt begon zich in dezelfde richting te oriënteren, en zijn acties werden argwanend gadegeslagen vanaf de kant van Gottorp.

I. Preussens ingripande i den nordiska krisen. Den gottorpsk-preussiska sekvesterpolitiken juni—juli 1713)

Pag. 2

Meijerfeldt med sin hårda panna och sin soldatdisciplin var ingen diplomat, men en man af Karl XII:s skola; det skulle visa sig, att han hade mycket litet sinne för sekvesterplanen, Görtz’ och Vellingks deus ex machina.

Meijerfeldt, met zijn harde voorhoofd en soldatendiscipline, was geen diplomaat, maar een man van de school van Karel XII; het lijkt erop dat hij heel weinig besef had van het sekwestratieplan, de deus ex machina van Görtz en Velling.

Pag. 21-22

Vellingk hade å andra sidan gent emot Görtz åtagit sig att vinna Meijerfeldts och Schultz’ oundgängliga medverkan till sekvesterplanens utförande. Till Schultz skref Vellingk direkt i detta ärende; Meijerfeldt åter skulle göras till föremål för personliga bearbetningar af Frisendorff, som ombads att själf resa till Stettin i sådant syfte. (…) För att göra Meijerfeldt och Schultz mottagliga för sekvesterplanen höll Vellingk dem underrättade om de allierades afsikt att angripa Wismar och Rügen samt att blockera Stralsund och Stettin; han framhöll också penningnöden i Sverige och det fåvitska i att hoppas på allvarligt understöd af turkarna. (4 = Vellingk t. Meijerfeldt, Hamburg 9 juni 1713. Ups. F 188) Uttrycken voro försiktigt valda, men retoriken erinrade påtagligt om Görtz’ mästarprof i Tönningen. Frisendorff skref i samma anda och underrättade samtidigt om att planer på en sekvester voro å baue. (5 = Frisendorff t. Meijerfeldt 9 juni 1713. Ups. F 182) Han var emellertid obenägen att själf resa till Stettin för att gent emot Meijerfeldt föra klokhetens och själfuppgifvelsens talan eller ville åtminstone uppskjuta det, tills förhandlingarna i Berlin slutförts. Han sände i stället sin närmaste man, kommissionssekreteraren Brunell, som medförde konventionen af den 10 juni och kommenterande bref från honom själf och Vellingk. Brunell fann Meijerfeldt febersjuk och sängliggande; han öfverlämnade de medförda brefven, men generalen öppnade dem icke, utan bad honom muntligen framföra sitt ärende. Brunell gjorde så och erbjöd sig till sist att uppläsa konventionen, men Meijerfeldt förklarade genast, att han med hänsyn till konungens uttryckliga order omöjligt kunde inlåta sig på den föreslagna transaktionen; han skulle hellre låta det komma till »den yttersta extremitet», och han hade under sin sjukdom ålagt kommendanten, generalmajor Stuart, att handla på samma sätt.

Velling daarentegen had jegens Görtz op zich genomen om de onmisbare deelname van Meijerfeldt en Schultz aan de uitvoering van het sequesterplan te winnen. Velling schreef hierover rechtstreeks aan Schultz; Meijerfeldt zou opnieuw het onderwerp van persoonlijke verwerking worden gemaakt door Frisendorff, die werd gevraagd om voor een dergelijk doel zelf naar Stettin te reizen. (…) Om Meijerfeldt en Schultz ontvankelijk te maken voor het sekwestratieplan, hield Velling hen op de hoogte van het voornemen van de geallieerden om Wismar en Rügen aan yr vallen en Stralsund en Stettin te blokkeren; hij benadrukte ook het gebrek aan geld in Zweden en de dwaasheid om op serieuze steun van de Turken te hopen. (4 = Velling aan Meijerfeldt, Hamburg 9 juni 1713. Ups. F 188) De uitdrukkingen waren zorgvuldig gekozen, maar de retoriek deed duidelijk denken aan de meesterprof van Görtz in Tönningen. Frisendorff schreef in dezelfde geest en liet tegelijkertijd weten dat er plannen waren voor een sequestratie. (5 = Frisendorff aan Meijerfeldt 9 juni 1713. Ups. F 182) Hij was echter niet bereid zelf naar Stettin te reizen om tegen Meijerfeldt te pleiten voor voorzichtigheid en zelfovergave, of wilde het in ieder geval uitstellen tot de onderhandelingen in Berlijn werden voltooid. In plaats daarvan stuurde hij zijn naaste man, secretaris van de Commissie Brunell, die de conventie van 10 juni bracht en commentaar leverde op brieven van hemzelf en Velling. Brunell vond Meijerfeldt koortsig en bedlegerig; hij overhandigde de brieven die hij had meegebracht, maar de generaal maakte ze niet open, maar vroeg hem zijn zaak mondeling toe te lichten. Brunell deed dat en bood ten slotte aan de conventie voor te lezen, maar Meijerfeldt verklaarde onmiddellijk dat hij, gezien de uitdrukkelijke bevelen van de koning, onmogelijk kon instemmen met de voorgestelde transactie; hij liet het liever tot “de uiterste extremiteit” gaan, en hij had tijdens zijn ziekte opdracht gegeven aan de commandant, generaal-majoor Stuart, om op dezelfde manier te handelen.

Pag. 30

och Frisendorffs intervention var därför skäligen betydelselös; för öfrigt skydde han hvarje annat ansvar än att tillropa Meijerfeldt sitt periculum in mora

en de tussenkomst van Frisendorff was daarom redelijk onbeduidend; bovendien vermeed hij elke andere verantwoordelijkheid dan Meijerfeldt zijn periculum in mora [gevaarlijk uitstel] te noemen.

Pag. 31

Och Frisendorffs verksamhet som svensk minister, i en utomordentligt kritisk
situation, kommer i en något ironisk belysning, då man finner honom i ett bref till Meijerfeldt lägga denne på hjärtat att icke glömma den preussiske konungens vurm för långa karlar och vackra gevär. (2 = Frisendorff t. Meijerfeldt 30 juni 1713. Ups. F 182) Sådant var i hvarje fall oskyldigt välmenande — men ungefär samtidigt, då han till Meijerfeldt riktar en ny förebråelse för dennes ståndpunkt i sekvesterfrågan, vågar han framkomma med ett sådant påstående, som att enligt den aftalade planen, hvilken dock den 22 juni undergått så väsentliga förändringar, de preussiska bataljonerna skulle träda i Holstein-Gottorps tjänst. (3 = Dens. t. dens. 7 juli 1713. Ib. Jfr dens. till Müllern, Berlin 1 juli (n. st.)) (…)
Preussiska påtryckningar på Meijerfeldt. Frågan var närmast, om Meijerfeldt i sakens nya läge och under intrycket af de allierades hotande strategiska rörelser skulle låta vinna sig för den politik, i hvilken Vellingk och Frisendorff bedyrade sig se en utväg till fosterlandets underbara räddning. (5 = Jfr Frisendorffs uttryck (i bref t. Vellingk 13 juni 1715) om sekvestern
såsom »seul reméde miraeuleux qui nous paroit reservé et auquel le gain surpasse de nostre cöté le risque de beaucoup pourvu que l’on tienne bona fide le sequestre».) Ännu innan traktatförhandlingarna voro formellt afslutade, hade Fredrik Wilhelm beslutit sända Schlippenbach till Stettin för att söka, med större auktoritet än som kunnat stå till Brunells förfogande, öfvervinna Meijerfeldts motstånd; holsteinarna gaf man tills vidare ingen underrättelse om denna beskickning. 

En de activiteiten van Frisendorff als Zweedse minister, in een buitengewoon kritische situatie, komt in een ietwat ironisch daglicht wanneer men hem aantreft in een brief aan Meijerfeldt waarin hij hem op het hart drukt de rage van de Pruisische koning voor lange mannen en mooie geweren niet te vergeten. (2 = Frisendorff aan Meijerfeldt 30 juni 1713. Ups. F 182) Dat was in ieder geval onschuldig goed bedoeld – maar rond dezelfde tijd, wanneer hij Meijerfeldt een nieuw verwijt maakt over zijn standpunt over de sekwestratie, durft met zo’n claim naar voren te komen, dat volgens het overeengekomen plan, dat echter op 22 juni zulke essentiële veranderingen had ondergaan, de Pruisische bataljons in dienst van Holstein-Gottorp zouden treden. (3 = Zelfde aan zelfde 7 juli 1713. Ib. Cf. zelfde aan Müllern, Berlijn 1 juli NT). (…)
Pruisische druk op Meijerfeldt. De eerste vraag was of Meijerfeldt zich, in de nieuwe toestand en onder de indruk van de dreigende strategische bewegingen van de geallieerden, zou laten winnen voor de politiek waarin Velling en Frisendorff deden alsof ze een uitweg zagen uit de wonderbaarlijke redding van het vaderland. (5 = Cf. Frisendorff’s uitdrukking (in brief t. Velling 13 juni 1715) over de sequestratie zoals “de enige miraculeuze remedie die voor ons gereserveerd lijkt en waaraan de winst aan onze kant het risico van veel overtreft, op voorwaarde dat we de sekwestratie goed houden“.) Zelfs daarvoor waren de verdragsonderhandelingen  formeel afgerond, Frederik Wilhelm had besloten Schlippenbach naar Stettin te sturen om meer autoriteit te beproeven dan waarover Brunell beschikte, om het verzet van Meijerfeldt te overwinnen; De Holsteiners werden voorlopig niet op de hoogte gebracht van deze missie.

Pag. 32-33

konungens [Fredrik Wilhelm] redobogenhet att tills vidare själf sörja för ockupationstruppernas underhåll; till allt annat också en försäkran, att Meijerfeldt alltjämt skulle blifva försörjd som den främste inom civilregeringen, och ett erbjudande af ein Stück Geld att utbetalas, så snart fästningen kommit i preussarnas händer. (…)  Slippenbach i Stettin. Meijerfeldts orubblighet
Schlippenbach blef snart öfvertygad, att han intet skulle förmå Meijerfeldts lugna plikttrohet: denne hänvisade till sin kunglige herres order från Bender och till det ogillande, som Vellingk måst uppbära vid Verdens inrymmande åt Hannover; då Schlippenbach framhöll de till Sveriges nackdel förändrade konjunkturerna och bland annat också faran för ett danskt anfall mot Skåne, svarade Meijerfeldt, att rådsregeringen icke gifvit honom några alltför nedslående meddelanden och att för öfrigt själfve Vellingk numera tycktes mindre ifrig för sekvesterplanen. (1 = Jfr Meijerfeldts bref t. Karl XII, Stettin 20 juni/1 juli 1713. Pommer. Det meddelar endast i korthet hans afslag och beslut att »alle Extremiteten abwarten». — I sitt bref t. Vellingk af 7 juli tillägger M., att han fått proviant från Danzig och har nog af sådan till december.) — Alldeles lika behjärtade som guvernören visade sig emellertid icke kommendanten Stuart och regeringsrådet Lagerström, som Schlippenbach sedan gammalt räknade till sina vänner; preussaren fick det intrycket, att de i själ och hjärta voro för sekvestern, men dock samtidigt ville rädda sin ära; då han för Stuart föreläste utdrag af sin instruktion, yttrade sig denne lifligt instämmande. Hos Stuart och andra trodde han sig märka leda vid kriget och vid penningbristen, som ställt officerarna utan aflöning och kräft stora offer af borgerskapet; Schlippenbach försummade naturligtvis icke att underblåsa missnöjet hos borgarna och tillskref sig förtjänsten af att dessa visade sig allt ovilligare gent emot Meijerfeldts låne- och underhållskraf. Om någon egentlig brist på lifsförnödenheter kunde dock ännu icke vara tal, spannmålstillförseln var ej afbruten, och en rätt liflig sjöfart idkades under preussisk flagg. — Att söka köpa de tvekande med guld ansåg Schlippenbach vara en ömtålig sak, som i hvarje fall borde uppskjutas, tills de allierades trupper närmat sig Stettin; ty att det skulle gå därhän, fann han uppenbart med hänsyn till Meijerfeldts hållning (1 = Schlippenbach t. Fredrik Wilhelm 30 juni, 3 juli; t. Ilgen 1 juli 1713. Berl. 63, 64.)

de bereidheid van de koning [Fredrik Wilhelm] om voorlopig zelf voor het onderhoud van de bezettingstroepen te zorgen, al het andere, ook een verzekering dat Meijerfeldt nog steeds zou worden gesteund als de belangrijkste in het burgerbestuur, en een aanbod van ein Stück Geld uit te betalen zodra ‘de vesting in handen van de Pruisen kwam. (…)
Slippenbach in Stettin. Meijerfeldts standvastigheid Schlippenbach was er al snel van overtuigd dat hij niets kon doen aan Meijerfeldts trouwe plichtsbetrachting: de laatste verwees naar de bevelen van zijn koninklijke meester in Bender en naar de afkeuring dat Velling moet betrekking hebben op Verden’s accommodatie in Hannover; toen Schlippenbach de gewijzigde economische omstandigheden in het nadeel van Zweden benadrukte en onder andere ook het gevaar van een Deense aanval op Skåne, antwoordde Meijerfeldt dat de Raadsregering hem geen al te teleurstellende berichten gaf en dat bovendien Velling zelf nu minder happig leek op het sekwestratieplan. (1 = Vgl. de brief van Meijerfeldt aan Carl XII, Stettin 20 juni/1 juli 1713. Pommeren. Hierin staat slechts kort zijn weigering en beslissing om “alle uitersten af te wachten”. — In zijn brief aan Velling van 7 juli voegt M toe. , dat hij proviand uit Danzig ontving en genoeg heeft tot december.)
Commandant Stuart en Regeringsraad Lagerström, die Schlippenbach lang geleden als zijn vrienden beschouwde, bleken echter niet zo hartelijk te zijn als de gouverneur; de Pruisen kregen de indruk dat ze in hart en nieren voor de sekwestratie waren, maar tegelijkertijd hun eer wilden redden; toen hij uittreksels van zijn instructies aan Stuart voorlas, drukte deze zich lijfelijk instemmend uit. Met Stuart en anderen meende hij zich geleid te voelen door de oorlog en door het gebrek aan geld, waardoor de officieren zonder loon kwamen te zitten en grote offers van de burgers eisten; Schlippenbach verzuimde natuurlijk niet de onvrede van de burgers aan te wakkeren en nam de eer op voor het feit dat ze steeds onwilliger bleken te zijn om aan Meijerfeldts eisen voor leningen en onderhoud te voldoen. Van werkelijk gebrek aan levensbehoeften kon echter nog geen sprake zijn, de graanaanvoer werd niet onderbroken en er werd onder Pruisische vlag een redelijk vlotte scheepvaart gevoerd. – Om te proberen de twijfelaars met goud te kopen, beschouwde Schlippenbach een delicate kwestie, die in ieder geval moest worden uitgesteld totdat de troepen van de geallieerden Stettin naderden; dat het die kant op zou gaan, vond hij duidelijk ten aanzien van Meijerfeldts houding (1 = Schlippenbach aan Fredrik Wilhelm 30 juni, 3 juli; aan Ilgen 1 juli 1713. Berl. 63, 64.)

Pag. 33-34

enligt Schlippenbachs uppgift skall Stuart hafva klagat öfver, att han icke på något sätt legitimerat sina propositioner, utan företett idel chartéques (3 = Schlippenbachs cit. rapport af 3 juli. — Bassewitz reste t. Stettin 29 juni (Ahlefeldts depesch af 1 juli 1713. Köp. 2 a); redan 1 juli omnämner Schlippenbach hans återresa; han kom till Berlin 3 juli — samma dag som Görtz. Görtz t. adm. 4 juli 1713 Old. 13.) — Flemming yttrar (bref t. Le Coq, Hamburg 7 juli 1713, Konc. Dr. 3): »Si M. de Slippenbach n’a pas pü réussir avec de l’argent sauprés de Meyerfeld, je doute fort que Bassewitz puisse en venir å bout par on éloquence, car je ne le crois pas fort persuasif.») Görtz hade i det längsta hoppats, att Meijerfeldt skulle gifva allianser, eventuellt också att vid allt detta sätta annan i sitt ställe (1 = Han skref till Bassewitz 22 juni 1713: »Von Meierfelds Oppositionen bin ich nicht sehr embarrassiret und werden sich schon Mittel finden, dieselbe
cessiren zu machen.» Tonen är förändrad 11 juli (Görtz och Bassewitz t. admin. Old.}: »Des General Meijerfeldts Wiederspenstigkeit macht uns inzwischen noch gar viele Bekümmernis..»). stötestenar för sekvesterverket hade han väntat egentligen blott från Preussens och de nordiska allierades sida. Hans missräkning och förbittring öfver denna héroisme hors de saison 2 = Görtz’ uttryck i bref t. Fabricē 8 aug. 1713 (Kone.) Old. 3. Vellingk och Frisendorff hyste liknande känslor. Den senare öfversänder till Meijerfeldt ett utdrag af ett bref från Palmqvist t. Vellingk, i hvilket det hette: »Est-il possible qu’un aussi bon projet ait pu étre traversé par un bon patriote? Et ne reste-t-il plus aucune espérance de luy en faire gouter 1’utilité?» Frisendorff t. Meijerfeldt, Berlin 10 juli. Ups. F. 182.) blefvo så mycket starkare och skulle för långa tider gifva sin prägel åt hans  förhållande till Meijerfeldt (3 = Utan att gå händelserna i förväg vill jag endast som ett exempel hänvisa till Görtz’ uttalanden om Meijerfeldt, efter en personlig konflikt med
denne, i bref t. Feif, Stockholm 15 mars 1716 (egenh. Skr. t. kansliämb.). Det heter där: »M:r le C. Meierfeld est arrivé ici. Il fait comme de coutume, c’est å dire que, quand il manque aux promesses qu’il a faites å son Maitre, il en jette la faute sur d’autres»); denne stod efter dessa händelser i samma kurs hos honom som några år tidigare Lillienstedt. Situationen hade onekligen blifvit mer vansklig och invecklad än förut, och Bassewitz var i Görtz’ ögon knappast
mannen att fullfölja underhandlingarna i deras brännpunkt — Berlin.

volgens de informatie van Schlippenbach moet Stuart hebben geklaagd, dat hij zijn voorstellen op geen enkele manier legitimeerde, maar enkel chartéques presenteerde (3 = Schlippenbachs geciteerd rapport van 3 juli. – Bassewitz reisde op 29 juni naar Stettin (Ahlefeldts bericht van 1 juli 1713. Köp. 2 a); al op 1 juli onderneemt Schlippenbach zijn terugreis: hij kwam op 3 juli aan in Berlijn – dezelfde dag als Görtz. (Görtz t. adm. 4 juli 1713 Oud. 13.) — Flemming zegt (brief aan Le Coq, Hamburg 7 juli 1713, Konc. Dr. 3): »Als M. de Slippenbach niet zou kunnen slagen met het gespaarde geld van Meyerfeld, betwijfel ik ten zeerste of Bassewitz het kan overwinnen door zijn welsprekendheid, want ik geloof niet dat hij erg overtuigend is.») Görtz had zo lang gehoopt dat Meijerfeldt allianties zou aangaan, mogelijk ook dat stelde voor dit alles een ander in zijn plaats (1 = Hij schreef aan Bassewitz op 22 juni 1713: »Von Meierfelds Oppositionen bin ich nicht sehr embarrassiret und werden sich schon Mittel finden, dieselbe cessiren zu machen» De toon is veranderd op 11 juli (Görtz en Bassewitz aan admin. Oud.}: »Des General Meijerfeldt Wiederspensstigkeit macht uns inzwischen noch gar viele Bekümmernis..».) struikelblokken voor het sekwestratiewerk dat hij eigenlijk alleen van de zijde van Pruisen en de noordse geallieerden had verwacht. Zijn misrekening en wrok over dit héroisme hors de saison (2 = Görtz’ uitdrukking in brief aan Fabricē 8 aug. 1713 (Kone.) Old. 3. Velling en Frisendorff koesterden soortgelijke gevoelens. Laatstgenoemde stuurt Meijerfeldt een uittreksel van een brief van Palmqvist aan Velling, waarin stond: »Is het mogelijk dat zo’n goed project door een goede patriot is gekruist? En is er geen hoop meer om hem het nut ervan te laten proeven?» Frisendorff aan Meijerfeldt, Berlijn 10 juli. Ups. F. 182.) zoveel sterker werd en nog lang zijn stempel zou drukken op zijn relatie met Meijerfeldt (3 = Zonder op de feiten vooruit te lopen, wil ik slechts als voorbeeld verwijzen naar de uitspraken van Görtz over Meijerfeldt, na een persoonlijk conflict met deze, in een brief aan Feif, Stockholm 15 maart 1716 (Egenh. Skr. t. kansliämb.). Daar staat: »De heer graaf Meierfeld is hier aangekomen. Hij doet zoals hij gewoon is, dat wil zeggen dat wanneer hij de beloften  die hij aan zijn Meester heeft gedaan verbreekt, hij anderen de schuld geeft.»); de laatste stond na deze gebeurtenissen in dezelfde koers met hem als Lillienstedt een paar jaar eerder. De situatie was onmiskenbaar moeilijker en gecompliceerder geworden dan voorheen, en in de ogen van Görtz was Bassewitz nauwelijks de man om de onderhandelingen af ​​te ronden in hun brandpunt Berlijn.

Pag. 35-36-37

Görtz fick omedelbart tillfälle att af den från Stettin återvändande Bassewitz erhålla närmare uppgifter om situationen därstädes, och det började stå klart för honom, att man i stället skulle nödgas använda de allierades stridskrafter som tvångsmedel mot den gensträfvige Meijerfeldt — en tanke som för öfrigt redan länge föresväfvat de preussiska statsmännen såsom ultima ratio. (…) En preussisk deklaration (af 5 juli) till de gottorpska ministrarna tycktes förebåda den nya orienteringen: det hette i denna, att sedan Meijerfeldt afböjt konungens anbud att rädda Sveriges återstående tyska provinser, man måste vara betänkt att bevaka Preussens intressen genom en anslutning till de nordiska allierade. (3 = Äfven ss. bil. t. Vellingks bref t. Meijerfeldt af 11 juli 1713. Ups. F 188. Tryckt Theatr. Eur. XX, s. 612 f., Nordberg II, s. 331 f. Jfr Droysen, s. 49. Vellingk menade, kanske med rätta, att det var Görtz, som utverkat deklarationen i syfte att skrämma Meijerfeldt till eftergift. Callisen t. Görtz 11 juli 1715. Old. 1.) I första hand kunde man visserligen ännu söka intala preussarna, att Meijerfeldt skulle gifva efter för nya öfvertalningar från administratorus och andras sida, men i själfva verket byggde Görtz själf icke mycket på denna förhoppning. Han såg emellertid en annan utväg: sekvesterverket kunde sättas i gång från en annan sida, oberoende af Meijerfeldts resolution i fråga om Stettin; kunde icke kommendanten i Wismar förmås att öfverlämna fästningen till en preussisk-gottorpsk garnison och sända sina egna trupper till Stralsund? Det var visserligen tydligt, att Preussen icke med samma tillfredsställelse kunde inlägga sina bataljoner i Wismar som i det åtrådda Stettin, men man kunde söka intala preussarna, att Wismars sekvestrering och den preussiske konungens i och med detsamma erbjudna skydd skulle påverka Meijerfeldt såsom ett efterföljansvärdt exempel och såsom en utsträckt hand.

Görtz kreeg onmiddellijk de gelegenheid om van Bassewitz, die terugkeerde uit Stettin, meer gedetailleerde informatie te krijgen over de situatie daar, en het begon hem duidelijk te worden dat het in plaats daarvan nodig zou zijn de strijdkrachten van de geallieerden als middel om dwang tegen de recalcitrante Meijerfeldt te gebruiken – een gedachte die bovendien al lang in door de Pruisische staatslieden was aanvaard als ultimum rededium. (…) Een Pruisische verklaring (van 5 juli) aan de ministers van Gottorp leek de nieuwe oriëntatie te voorspellen: daarin stond dat aangezien Meijerfeldt het aanbod van de koning afwees om de resterende Duitse provincies van Zweden te redden, men voorzichtig moest zijn de belangen van Pruisen te bewaken door zich aan te sluiten bij de Noordse alliantie. (3 = Ook ss. bil. aan Velling’s brief aan Meijerfeldt van 11 juli 1713. Ups. F 188. Tryckt Theatr. Eur. XX, p. 612 f., Nordberg II, p. 331 f. Cf. Droysen, p 49. Velling meende, wellicht terecht, dat het Görtz was die de verklaring opstelde met als doel Meijerfeldt af te schrikken tot concessie. Callisen aan Görtz 11 juli 1715. Oud. 1.) In de eerste plaats kon men natuurlijk nog probeerde de Pruisen ervan te overtuigen dat Meijerfeldt zou zwichten voor nieuwe argumenten van de bestuurders en anderen, maar in feite vertrouwde Görtz zelf niet veel op deze hoop. Hij zag echter een andere uitweg: het sekwestratiewerk kon van een andere kant worden gestart, onafhankelijk van Meijerfeldts resolutie met betrekking tot Stettin; kon de commandant van Wismar er niet toe gebracht worden het fort over te geven aan een Pruisisch-Gottorps garnizoen en zijn eigen troepen naar Stralsund te sturen? Het was zeker duidelijk dat Pruisen zijn bataljons niet met dezelfde tevredenheid in Wismar kon plaatsen als in het voorgestelde Stettin, maar men zou kunnen proberen de Pruisen ervan te overtuigen dat Wismars beslaglegging en de bescherming die tegelijkertijd door de Pruisische koning wordt geboden, zou Meijerfeldt tot navolgenswaardig voorbeeld en als een uitgestoken hand zou strekken.

Pag. 39

(3 = För att söka bryta Meijerfeldts motstånd lät den preussiska regeringen samtidigt i största hemlighet afskära tillförseln till Stettin från Hinterpommern och Polen. Fredrik Wilhelm t. von Massow (i Stargard) 4, 6 juli 1713. Konc. Berl. 64.)

(3 = Om te proberen het verzet van Meijerfeldt te breken, liet de Pruisische regering tegelijkertijd in het diepste geheim de bevoorrading van Stettin vanuit Achter-Pommeren en Polen afsnijden. Fredrik Wilhelm aan von Massow (in Stargard) 4, 6 juli 1713. Konc .Berl. 64.)

Pag. 53-54

Samtidigt sökte Görtz förmå Frisendorff att i enlighet med ett tidigare löfte själf resa till Stettin och pröfva sin öfvertalningsförmåga gent emot Meijerfeldt. Men Frisendorff hade icke lust att utsätta sig för det afslag, som efter allt att döma väntade honom, och han hade dessutom blifvit något betänksam inför de uttryckliga instruktioner, som generalguvernören åberopade.

Tegelijkertijd probeerde Görtz Frisendorff over te halen om zelf naar Stettin te reizen in overeenstemming met een eerdere belofte en zijn overtuigingskracht opnieuw te testen tegen Meijerfeldt. Maar Frisendorff had geen zin om zich bloot te stellen aan de afwijzing die hem naar alle waarschijnlijkheid te wachten stond, en hij was ook enigszins ongerust geworden over de uitdrukkelijke instructies die de gouverneur-generaal inriep.

II. Den gottorpska restitutionsfrågan juli—sept. 1713. Görtz’ förhandlingar med danskarna i Gottorp.

Pag. 59

Man kunde visserligen icke hafva något emot att Görtz återigen sände Bassewitz till Stettin för att söka påverka den oböjlige Meijerfeldt, men man torde hafva väntat lika litet af denna hänvändelse som Frisendorff, hvilken trodde sig kunna befara, att Meijerfeldt i sin nya ställning som generalguvernör och kungligt råd skulle uppträda ännu mer nackstyft. (1 = Frisendorff t. Vellingk 29 juli 1713). Det visade sig i själfva verket, att Bassewitz liksom förut talade för döfva öron, och det var ingen stor tröst, att hans sekreterare Christ lyckades stjäla sig till ett samtal med regeringsrådet Lagerström, hvarvid han (liksom tidigare Schlippenbach) fick det intrycket, att denne icke var otillgänglig för sekvesterpolitikens argument. (2 = Christ t. Görtz, Danitzow 2 aug. 1713 Old.)

Men zou er zeker geen bezwaar tegen hebben dat Görtz Bassewitz opnieuw naar Stettin zou sturen om de onbuigzame Meijerfeldt te beïnvloeden, maar van deze wending moet net zo weinig verwacht worden als Frisendorff, die moest vrezen dat Meijerfeldt zich in zijn nieuwe functie als gouverneur-generaal en koningsraad nog koppiger zou gedragen. (1 = Frisendorff aan Velling 29 juli 1713). Het bleek namelijk dat Bassewitz, net als voorheen, tot dovemansoren sprak, en het was geen grote troost dat zijn secretaris Christ erin slaagde weg te sluipen naar een gesprek met regeringsraad Lagerström, waarin hij (net als voorheen Schlippenbach) de indruk had dat deze niet ontoegankelijk was voor het argument van het sekwestratiebeleid. (2 = Christus aan Görtz, Danitzow 2 aug. 1713 Old.)

III. De fortsatta förhandlingarna om tettins se kvestrering. Traktaten i Schwedt (aug.-okt. 1713)

Pag. 73

I afvaktan på det sachsiska artilleriet, som vattenvägen öfver Elbe och Oder transporterades mot Stettin (1 = Frisendorff t. Vellingk, Berlin 15 aug. 1715. »L’attirail de Vulcain qui a servi devant Stade se décharge en petits batteaux devant la fenétre du S.r Baron Göthe alias Eosander. Si celuy de Dresden n’est pas meilleur, M. de Meyerfelt respirera longtemps.», öfverlade Flemming med Görtz i frågan, hvad som skulle göras med staden efter dess eröfring.

In afwachting van de Saksische artillerie, die over het water over de Elbe en de Oder naar Stettin werd vervoerd (1 = Frisendorff aan Velling, Berlijn 15 aug. 1715. »L’attirail de Vulcain qui a servi devant Stade se discharge en petits batteaux devant la fenétre du Sr. Baron Göthe alias Eosander. Si celuy de Dresden n’est pas meilleur, M. de Meyerfelt respirera longtemps.», sprak Flemming met Görtz over de vraag wat er na de verovering met de stad moest gebeuren.

Pag. 78-79

Under tiden hade Bassewitz, som alltjämt uppehöll sig i Mensjikovs närhet, inlåtit sig i vissa förhandlingar med Stettins borgerskap; hela dess råd sades önska ett dylikt närmande, som naturligtvis skedde bakom Meijerfeldts rygg. Bassewitz uppsatte skriftligen de skäl, som talade för sekvesterns genomförande, och han fann villiga öron, ehuru han förmärkte en viss misstro gent emot Preussens planer. Han lofvade för öfrigt de deputerade belöning, om de lyckades vinna generalguvernören för planen; han förutsåg visserligen fortsatt motstånd från dennes sida, icke minst på grund af hans sympatier för prinsessan Ulrika. Något omedelbart resultat följde väl icke af dessa förhandlingar, men det var tydligt nog, att det i rysskräck fångna borgerskapets hållning redan börjat undergräfva Meijerfeldts politik och auktoritet. (2 = Bassewitz t. Görtz, Schwedt 12 aug., hufvudkvart. vid Stettin 19 och 29 aug. 1713. Old. 10. Som borgerskapets deputerade nämnas borgmästaren Freiberg och sekreteraren Neumann. — Senare (t. Görtz, Berlin 3 sept. ibl)
meddelar B., att de deputerade förgäfves önskat komma i förbindelse med Mensjikov och Flemming och att de skulle föredragit kejsaren och Hannover framför Preussen.) (…) Han misstänkte också, att England och Frankrike stodo i hemligt förstånd med Preussen, och han sade sig betrakta det som en stor lycka, att Meijerfeldt icke följt uppmaningarna att gifva sig. (1 = Kon. August t. Flemming, Warschau 23 juli 1713, Braun t. Flemming samma dag. Dr. 4 a.)

Ondertussen had Bassewitz, die nog steeds in de buurt van Menshikov verbleef, zekere onderhandelingen gevoerd met de burgerschap van Stettin; de hele raad zou een dergelijke benadering wensen, die natuurlijk plaatsvond achter de rug van Meijerfeldt om. Bassewitz zette de redenen voor de uitvoering van de sekwestratie schriftelijk uiteen, en hij vond gewillige oren, hoewel hij een zeker wantrouwen opmerkte jegens de plannen van Pruisen. Hij beloofde de afgevaardigden ook een beloning, als ze erin zouden slagen de gouverneur-generaal voor het plan te winnen; hij verwachtte zeker aanhoudende weerstand van zijn kant, niet in de laatste plaats vanwege zijn sympathie voor prinses Ulrika. Uit deze onderhandelingen kwamen geen onmiddellijke resultaten voort, maar het was duidelijk genoeg dat de houding van de door angst voor Rusland bevangen burgerschap Meijerfeldts beleid en gezag al begon te ondermijnen. (2 = Bassewitz aan Görtz, Schwedt 12 aug., hoofdkwartier in Stettin 19 en 29 aug. 1713. Old. 10. Burgemeester Freiberg en secretaris Neumann worden genoemd als afgevaardigden van de burgerschap. — Later (aan Görtz, Berlijn 3 sept. ibl ) informeert B. dat de afgevaardigden tevergeefs in contact wensten te komen met Menshikov en Flemming en dat ze de keizer en Hannover boven Pruisen hadden verkozen.) (…) Hij vermoedde ook dat Engeland en Frankrijk in het geheim afspraken hadden met Pruisen, en hij zei dat hij het een groot geluk vond dat Meijerfeldt geen gehoor gaf aan de oproepen tot overgave. (1 = Kon. August aan Flemming, Warschau 23 juli 1713, Braun aan Flemming zelfde dag. Dr. 4 a.)

Pag. 84-85

Under tiden hade belägringen af Stettin fortskridit under omständigheter, som här ej närmare skola skildras.4 Särskildt betydelsefullt blef Sternschanzes fall (13 sept.) och staden Damms utrymmande, som Meijerfeldt af militära skäl fann nödigt. (…) Tonen i denna framställning var sådan, att generalguvernören med skäl kunde tala om att taga Zastrow för hufvudet, och Stuart frågade harmset, hur borgerskapet kunde drista inblanda sig i frågor, som endast anginge generalguvernören och generalitetet. Men Meijerfeldt sökte för öfrigt lugna borgerskapet med goda ord och gaf en helt annan bild af situationen; bland annat framhöll han, att man af rent militära skäl icke velat riskera en garnison i så utsatt läge som Damm, men att man höll vägen till Brandenburg öfver Podejuch öppen. Han talade också behjärtadt om fästningens resurser och fiendens slätta tillstånd, påminte också vältaligt om förfädrens tappra motstånd i farans stund; för öfrigt kunde han efter öfverläggning med regeringen icke gifva annat svar än att konungen förbjudit honom att intaga främmande trupper och ålagt honom att försvara sig på bästa sätt. (1 = »Extractus Protocolli Regiminis die 15 sept. horis pomeridianis.» Ups. F 196.)

Inmiddels was het beleg van Stettin gevorderd onder omstandigheden die hier niet nader beschreven zullen worden. (4 = ) De val van de Sternschanze (13 september) en de evacuatie van de stad Damm, die Meijerfeldt om militaire redenen noodzakelijk achtte, waren bijzonder belangrijk. (…) De toon van deze petitie was zodanig dat de Gouverneur-Generaal redelijkerwijs kon spreken van het nemen van Zastrow als hoofd, en Stuart vroeg verontwaardigd hoe de burgerschap zich durfde te mengen in zaken die alleen de Gouverneur-Generaal en het generaalschap aangingen. Maar Meijerfeldt probeerde overigens met vriendelijke woorden de burgerschap te kalmeren en gaf een heel ander beeld van de situatie; hij benadrukte onder meer dat ze om puur militaire redenen geen garnizoen in zo’n kwetsbare positie als Damm wilden riskeren, maar dat ze de weg naar Brandenburg over Podejuch open hielden. Hij sprak ook hartelijk over de middelen van het fort en de duidelijke toestand van de vijand, en herinnerde ook welsprekend aan het dappere verzet van de voorouders in het uur van gevaar; want anders kon hij na overleg met de regering geen ander antwoord geven dan dat de koning hem had verboden buitenlandse troepen binnen te halen en hem had bevolen zich zo goed mogelijk te verdedigen. (1 = »Extractus Protocolli Regiminis die 15 sept. horis pomeridianis.» Ups. F 196.)

Pag. 87

Han uppsöktes af en kapten Rosenholz, som från svensk tjänst öfvergått i preussisk, men som i Stettin hade många förbindelser; denne berättade, att han kort efter Bassewitz’ afresa från Stettin mottagit kallelse att inställa sig hos Meijerfeldt och, ehuru han icke känt sig alldeles säker för arrestering, följt denna maning. Generalguvernören hade i början skarpt förehållit honom, att han sökt anstifta myteri inom borgerskapet, men hade sedan anslagit en mild ton och sagt sig äfven i det följande gärna vilja tala med honom om möjligheterna att rädda
staden; det egentliga hindret för sekvestern hade han sett i kejsarens och Hollands afvisande hållning. Sedan Rosenholz lämnat Stettin, hade han sändt efter honom en auditör och bedt honom söka förmå Bassewitz att icke uppgifva sekvesterplanen, en maning som dock naturligtvis icke finge hetas vara kommen från generalguvernören. — Hela denna historia framstår i ljuset af Meijerfeldts tidigare och senare hållning som föga trovärdig; det förefaller sannolikare, att Rosenholz på uppdrag af borgerliga kretsar i Stettin ånyo sökte få Bassewitz i rörelse och ansåg nödigt att uppmuntra honom med mer eller mindre diktade uppgifter om generalguvernörens nyvaknade förhandlingsvillighet. I hvarje fall tillmätte Bassewitz dessa meddelanden en stor betydelse, och han bad Rosenholz söka utforska, hur Meijerfeldt numera ställde sig till sekvesterplanen. (1 = Bassewitz’ depesch af Berlin 16 sept. 1713. Old. 10. — Frisendorffs bref t. Vellingk af 13 sept. 1713 (F:s registr.) visar, att också F. något förhandlat med Rosenholz, liksom ock, att denne haft vissa förbindelser med Flemming.)

Hij werd bezocht door een kapitein Rosenholz, die van Zweedse in Pruisische dienst was overgegaan, maar die veel connecties had in Stettin; de laatste vertelde dat hij kort na het vertrek van Bassewitz uit Stettin een oproep had ontvangen om bij Meijerfeldt te verschijnen en hoewel hij niet helemaal zeker was van zijn arrestatie, volgde hij deze oproep op. De Gouverneur-Generaal had hem eerst scherp berispt omdat hij probeerde aan te zetten tot muiterij binnen de burgerschap, maar had toen een mildere toon aangenomen en zei dat hij hem hierna ook graag zou spreken over de mogelijkheden om de stad te sparen; hij had het echte obstakel voor de sekwestratie gezien in de afwijzende houding van de Keizer en Holland. Nadat Rosenholz Stettin had verlaten, had hij een auditor achter hem aan gestuurd en hem gevraagd te proberen Bassewitz ervan te overtuigen het sekwestratieplan niet op te geven, een aansporing die natuurlijk niet van de gouverneur-generaal kon komen. — Dit hele verhaal komt in het licht van Meijerfeldt’s eerdere en latere houding niet erg geloofwaardig over; het lijkt waarschijnlijker dat Rosenholz namens burgerlijke kringen in Stettin Bassewitz opnieuw in beweging probeerde te krijgen en het nodig achtte hem aan te moedigen met min of meer gedicteerde informatie over nieuw ontwaakte bereidheid om te onderhandelen. Bassewitz hechtte in ieder geval veel belang aan deze berichten en vroeg Rosenholz om uit te zoeken hoe Meijerfeldt nu omging met het sekwestratieplan. (1 = Bassewitz’ depesch uit Berlin 16 sept. 1713. Old. 10. — Frisendorffs brief aan Velling van 13 sept. 1713 (F’s register) blijkt dat F. ook iets onderhandelde met Rosenholz, alsook dat hij bepaalde connecties had met Flemming.)

Pag. 89

han [Bassewitz] hade uppmuntrats därtill bådeaf Frisendorff och Bretton, hvilken senare bemyndigade honom att försäkra Meijerfeldt om Englands sympatier för sekvesterplanen. (2 = Bassewitz’ cit. bref t. Callisen af 18 sept. »Indessen hoffe nächst Gott, das ich es ihnen schon so spielen wil, das nichts ohne uns zum Stande kommen soll, sie mögen so klug seyn wie sie wollen; und wo Meyerfeld nicht toll im Kopf und nur in etwas hören wil, sollen sie hier ganz anders pfeifen …» — Bretton t. Bassewitz, Berlin 18 sept. Kop. Old. 10. — Christ t. Görtz, Berlin 23 sept. Ib. — Frisendorff t. Meijerfeldt, Berlin 9 sept. [g. st.] 1713. Kop. Ups. F 196. — Bassewitz’ depesch af Berlin 17 sept. Old.) Han anhåller om fullmakt, som ger honom fria händer, helst också bemyndigande af Vellingk att tillvarataga Sveriges intressen

hij [Bassewitz] was aangemoedigd door zowel Frisendorff als Bretton, waarbij de laatste hem toestemming gaf Meijerfeldt te verzekeren van de sympathie van Engeland voor het sekwestratieplan. (2 = Bassewitz’ citaatbrief aan Callisen van 18 sept. »Indessen hoffe nächst Gott, das ich es ihnen schon so spielen wil, das nichts ohne uns zum Stande kommen soll, sie mögen so klug seyn wie sie wollen; und wo Meyerfeld nicht toll im Kopf und nur in etwas hören will, sollen sie here ganz anders pfeifen …» — Bretton aan Bassewitz, Berlijn 18 sept. Kop. Old. 10. — Christ aan Görtz, Berlijn 23 sept. Ib. — Frisendorff aan Meijerfeldt, Berlijn 9 sept. [oude tijd] 1713. Kop. Ups. F 196. — Bassewitz’ depesch uit Berlin 17 sept. Old.) Hij vraagt ​​om een ​​volmacht, die hem de vrije hand geeft, bij voorkeur ook machtiging van Velling om de belangen van Zweden te behartigen

Pag. 90

Bassewitz’ inviter till Meijerfeldt. För Bassewitz var den närmaste uppgiften att komma i  förbindelse med Meijerfeldt och i den nya situationen pröfva verkningarna af sin öfvertalningskonst, understödd af Brettons och äfven Frisendorffs påtryckningar. Han föreslog Meijerfeldt en konferens, som skulle medföra stillestånd mellan de stridande; general-guvernören svarade i kylig ton, att om Bassewitz icke kunde framföra sitt ärende skriftligen, han icke ville vägra att mottaga denne i Stettin; något stillestånd kunde dock icke komma i fråga för en sådan saks skull, och Bassewitz borde utan något större följe taga sig in i staden vattenvägen. (4 = Bassewitz t. Meijerfeldt 22, 24 sept. 1713. Ufis. F 196. Meijerfeldts svarsbref af Stettin 24, 25 sept. Kop. Old.) — Meijerfeldt höll sig sålunda alltjämt stram, ehuru demoralisationen i Stettin vid denna tid tog sig nya uttryck: den 25 sept. hade deputerade af stadens råd och borgerskap företräde hos regeringen och ingåfvo memorial, som utvecklade deras bekymmer för stadens betryckta läge; Zastrow förde deras talan och sade sig hoppas, att regeringen ville göra allt för att »rädda det fattiga borgerskapet och deras slätta och fattiga hyddor». Meijerfeldt förklarade sig nödsakad att alltjämt fasthålla vid konungens uttryckliga order, men han ville icke förmena borgerskapet att sända en deputation till senaten i Stockholm och ville därtill foga egna föreställningar. Regeringen bad de deputerade att för öfrigt gifva sig till tåls ett par dagar i afvaktan på Bassewitz’ andragande. (5 = »Extractus Protocolli Regiminis die 25 sept. 1713 hora pomerid.» Ups.)

Bassewitz’ uitnodigingen voor Meijerfeldt. Voor Bassewitz was de onmiddellijke taak om in contact te komen met Meijerfeldt en in de nieuwe situatie de effecten van zijn overtuigingskunst te testen, ondersteund door de druk van Bretton en ook van Frisendorff. Hij stelde Meijerfeldt een conferentie voor, die een wapenstilstand tussen de strijdende partijen tot stand zou brengen; De gouverneur-generaal antwoordde op koude toon dat als Bassewitz zijn zaak niet schriftelijk kon uiteenzetten, hij niet zou weigeren hem in Stettin te ontvangen; voor een dergelijke zaak kon echter geen wapenstilstand worden overwogen, en Bassewitz zou zonder groot gevolg de stad over het water binnenkomen. (4 = Bassewitz aan Meijerfeldt 22, 24 september 1713. Ufis. F 196. Meijerfeldt’s antwoordbrief uit Stettin 24, 25 september. Kop. Old.) — Meijerfeldt hield dus nog stand, hoewel de demoralisatie in Stettin op dit tijd nieuwe vormen aannam: op 25 september hadden de afgevaardigden van de gemeenteraad en de burgerij voorrang bij de regering en dienden een memorandum in, waaruit hun bezorgdheid over de bedrukte situatie van de stad voortkwam; Zastrow leidde hun zaak en zei dat hij hoopte dat de regering er alles aan zou doen om “de arme burgerschap en hun eenvoudige en arme onderkomens te redden”. Meijerfeldt verklaarde zich genoodzaakt nog steeds gehoor te geven aan de uitdrukkelijke bevelen van de koning, maar hij wilde de burgerschap er niet van weerhouden een deputatie naar de senaat in Stockholm te sturen, vergezeld van zijn eigen verantwoording. De regering vroeg de afgevaardigden anders een paar dagen geduld te hebben in afwachting van de petitie van Bassewitz. (5 = »Extractus Protocolli Regiminis die 25 Sept. 1713 hora pomerid.» Ups.)

Pag. 91

Förhandlingar mellan Bassewitz och Meijerfeldt. Vid konferensen mellan Meijerfeldt och Bassewitz, som ägde  rum i Stettin den 26 sept., visade sig den förre alltjämt fasthålla vid sin dittills häfdade ståndpunkt (1 = Bassewitz: »Wenn er sich gegen der Macht, mit der er zu thun hätte, zu defendiren vermeynte, wolte ich kein Wort mehr von der Sache sprechen». — Meijerfeldt: »Was soll ich thun, denn meine ordres seind nicht anders als mich bis auf den letzten Mann zu wehren?») , men Frisendorffs meddelande, att Vellingk mottagit en kunglig befallning om stillestånd för de tyska provinsernas del, syntes honom beaktansvärdt, och han förklarade sig gärna se, om han på det sättet med bibehållen heder kunde komma ur sitt svåra läge. Han bad därför Bassewitz att af Mensjikov söka utverka en vapenhvila, tills han från Vellingk hunnit inhämta pålitlig upplysning, hur det förhölle sig med denna påstådda kungliga befallning. Bassewitz åtog sig detta uppdrag, men Mensjikov visade sig icke tillmötesgående: väderleken vore för tillfället gynnsam för belägringsoperationerna, men kunde hastigt försämras, och Meijerfeldt skulle till sist alltid kunna förklara, att konungens befallning icke rättfärdigade en sekvester. (2 = Bassewitz’ depesch af hufvudkvart. vid Stettin 27 sept. 1713. Old. Jfr Bassewitz t. Ilgen samma dag. Berl.) Under sådana förhållanden kunde Bassewitz endast sätta sig ned och i ett bref till Meijerfeldt på nytt sammanfatta argumenten för en sekvester, under särskildt betonande af dennes stora ansvar (3 = Bassewitz t. Meijerfeldt, samma dag. Kop. Old.), men han torde icke själf hafva öfverskattat verkan af denna hänvändelse till en man, som han fann så besatt af caprice och fierté. (4 = Jfr Nordberg II, s. 335; BidrNKrH, V, s. 88; Wehrmann, s. 533 f.).

Onderhandelingen tussen Bassewitz en Meijerfeldt. Bij de conferentie tussen Meijerfeldt en Bassewitz, die plaatsvond in Stettin op 26 september, bleek eerstgenoemde nog steeds vast te houden aan zijn eerder uitgesproken standpunt (1 = Bassewitz: “Wenn er sich gegen der Macht, mit der er zu thun hätte, zu defendiren vermeynte, wolte ich kein Wort mehr von der Sache sprechen». — Meijerfeldt: »Was soll ich thun, denn meine ordres seind ​​nicht anders als mich bis auf den letzten Mann zu wehren?»), maar de boodschap van Frisendorff dat Velling een koninklijke bevel tot wapenstilstand in de Duitse provincies kreeg leek hem betekenisvol, en hij verklaarde zich verheugd om te zien of hij op die manier uit zijn moeilijke situatie kon komen met behoud van zijn eer. Daarom vroeg hij Bassewitz om met Menshikov een wapenstilstand tot stand proberen te brengen totdat hij tijd had om betrouwbare informatie van Velling te verkrijgen over de situatie met dit vermeende koninklijke bevel. Bassewitz nam deze taak op zich, maar Mensjikov bleek onverzettelijk: het weer zou op dit moment gunstig zijn voor de belegeringsoperaties, maar zou snel kunnen verslechteren, en Meijerfeldt zou uiteindelijk altijd kunnen uitleggen dat het bevel van de koning een sekwestratie niet rechtvaardigde. (2 = Bassewitz’ depesch af hoofdkwartier in Stettin 27 sept. 1713. Old. Cf. Bassewitz aan Ilgen zelfde dag. Berl.) Onder zulke omstandigheden kon Bassewitz alleen maar zitten en in een brief aan Meijerfeldt de argumenten voor een sekwestratie nog eens samen te vatten, met bijzondere nadruk op zijn grote verantwoordelijkheid (3 = Bassewitz aan Meijerfeldt, zelfde dag. Kop. Old.), maar hij durfde niet het effect van deze verhandeling te overschatten op een man die hij zo bezeten vond van grilligheid en trots. (4 = Vgl. Nordberg II, p. 335; BidrNKrH, V, p. 88; Wehrmann, p. 533 e.v.).

Pag. 92-93

Detta yrkande upprepades gång på gång af både borgerskap, råd och klērus; man begärde till och .med en Parlamentär, som skulle föra en borgardeputation till Bassewitz; man hoppades nämligen genom denne kunna utverka bombardementets upphäfvande; men Bassewitz hos denna begäran blef af Meijerfeldt afslagen. (1 = Protokoll vid krigsrådet, Stettin 29 sept. 1713. Ups. F 196.) Under tiden hade Bassewitz, som mycket riktigt räknade med ett myteri från borgerskapets sida, fått Mensjikovs tillåtelse att rida in i Stettin och återupptaga förhandlingarna med Meijerfeldt; han begaf sig alltså (på e. m. den 28 sept.) in i staden, företrädd af en rysk Parlamentär. Han framförde till Meijerfeldt en försäkran af Mensjikov, att fientligheterna skulle upphöra, om staden i enlighet med traktaten af den 10 juni öfverlämnades till det gottorpska huset; men generalguvernören vägrade alltjämt heroiskt att anlita denna utväg. Bassewitz lyckades emellertid af Mensjikov utverka bombardementets inställande från den 28 sept. kl. 5 e. m. till den 29 kl. 12 m.; han berömde sig sedermera af att därmed hafva skyddat staden från fullständig tillintetgörelse genom beskjutning och brand. (2 = Bassewitz’ depesch af Stettin 2 okt. 1713. Old. 10). Krigsrådet 29 sept. 1713. Meijerfeldt sammankallade den 29 på morgonen ett krigsråd, i hvilket situationen dryftades; generalguvernören själf sade sig hoppas, att officerarna trots borgerskapets hållning alltfort ville göra manligt motvärn, men officerarnas utlåtande kom att gå i helt annan riktning. De påvisade garnisonens och artilleriets svaghet, det allmänna missnöjet och arbetsovilligheten inom manskapet, som vid flera tillfällen brustit i Subordination; de tillstyrkte därför en uppgörelse, som kunde rädda staden och garnisonen: ett försök att slå sig igenom de belägrande, skulle endast medföra, att den senare råkade i rysk fångenskap. (3 = Cit. krigsrådsprotokoll af 29 sept.) — Meijerfeldt fann alltså på intet håll stöd för den ståndpunkt, som han dittills häfdat; han hörde endast folkets knot och högljudda rop på fästningens uppgifvande till de väntande neutrala makterna. Trycket blef honom för starkt, och det öppna myteriet hotade; han beslöt sig ändtligen att anlita den utväg, som det gottorpska partiet så länge rekommenderat. Bassewitz kom just då från Mensjikov med ett erbjudande, som anknöt till Meijerfeldts tidigare ståndpunkt: fursten erbjöd stillestånd, tills generalguvernören hunnit af Vellingk inhämta kunskap om konungens omtvistade senaste befallning, men endast på det villkor, att ryssarna finge under tiden besätta ställningen utanför Neuthor och bevaka denna med en mindre styrka. (1 = Le Coq t. Flemming, lägret vid Stettin 1 okt. 1713. Dr. 3)
Meijerfeldts f:orklaring af19 sept. 1713.
Meijerfeldt föredrog att göra pinan kort; han afgaf den 29 sept. en förklaring, att han ställde sig traktaten af den 10 juni till efterrättelse och åt administratorn öfverläte alla ytterligare åtgärder, som betingades af stadens sekvestrering på hans och en annan neutral makts händer. Han hade därigenom åtminstone undvikit hvarje direkt uppgörelse med Sveriges fiender, men han hade onekligen under omständigheternas tryck måst frångå Karl XII:s ännu ej återkallade order. — Mensjikov å sin sida afgaf därefter (19/30 sept.) en motsvarande försäkran, att den utmarscherande garnisonen ej skulle på något sätt ofredas, utan i säkerhet kunna taga vägen till Stralsund och sedan vidare till Sverige; de allierade skulle öfver hufvud inställa alla fientligheter i Pommern. (2 =  Nordberg, II, s. 335 f) 

Deze eis werd keer op keer herhaald door zowel de byrgerschap, de raad als de geestelijkheid; ze vroegen zelfs om een ​​parlementariër, die een burgerlijke deputatie naar Bassewitz zou brengen; men hoopte dat ze via hem in staat zouden zijn het bombardement te annuleren; maar Bassewitz werd met dit verzoek door Meijerfeldt geweigerd. (1 = notulen van de krijgsraad, Stettin 29 sept. 1713. Ups. F 196.) Ondertussen had Bassewitz, die terecht een muiterij van de kant van de burgerschap verwachtte, Menshikov’s toestemming gekregen om Stettin binnen te rijden en de onderhandelingen te hervatten met Meijerfeldt; daarom vertrok hij (op of rond 28 september) naar de stad, vertegenwoordigd door een Russisch parlementariër. Hij overhandigde Meijerfeldt de verzekering van Mensjikov dat de vijandelijkheden zouden ophouden als de stad overeenkomstig het verdrag van 10 juni aan het Huis Gottorp zou worden overgedragen; maar de gouverneur-generaal weigerde nog steeds heldhaftig dit hulpmiddel te gebruiken. Bassewitz slaagde er echter in Mensjikov ertoe te brengen het bombardement te stoppen tussen 28 september 5 uur ochtend tot de 29e 12 uur middag; hij pochte later dat hij de stad aldus had beschermd tegen volledige vernietiging door beschietingen en vuur. (2 = Bassewitz’ depeche uit Stettin 2 okt 1713. Old. 10). Krijgsraad 29 sept. 1713. Op de ochtend van de 29e riep Meijerfeldt een krijgsraad bijeen, waarin de situatie werd besproken; de gouverneur-generaal zelf zei te hopen dat ondanks de houding van de burgerschap de officieren toch een mannelijke tegenverdediging wilden voeren, maar de verklaring van de officieren ging in een geheel andere richting. Ze wezen op de zwakte van het garnizoen en de artillerie, de algemene onvrede en onwil om te werken onder de mannen, die bij verschillende gelegenheden in subordinatie uitmondde; daarom keurden ze een regeling goed die de stad en het garnizoen zou kunnen redden: een poging om door de belegeraars te breken zou er alleen maar toe leiden dat de laatsten in Russische gevangenschap zouden vallen. (3 = Cit. krijgsraadsprotocol van 29 sept.) — Meijerfeldt vond dus nergens steun voor het standpunt dat hij tot dan toe had ingenomen; hij hoorde alleen het gegrom en de luide kreten van de mensen bij de overgave van het fort aan de wachtende neutrale machten. De druk werd hem te sterk en openlijke muiterij dreigde; uiteindelijk besloot hij zijn toevlucht te nemen tot het resort dat de Gottorp-partij zo lang had aanbevolen. Bassewitz kwam juist op dat moment van Mensjikov met een aanbod dat verband hield met Meijerfeldts vorige functie: de prins bood een wapenstilstand aan totdat de gouverneur-generaal tijd had om van Velling te horen over het betwiste laatste bevel van de koning, maar alleen op voorwaarde dat de Russen dat hadden gedaan. om de positie buiten Neuthor te bezetten en deze met een kleinere strijdmacht te bewaken. (1 = Le Coq aan Flemming, het kamp bij Stettin 1 okt. 1713. Dr. 3)
Meijerfeldt’s verklaring van 19 sept. 1713.
Meijerfeldt hield de pijn liever kort; hij gaf op 29 sept. een verklaring dat hij het verdrag van 10 juni ter informatie aanvaardde en alle verdere maatregelen aan de administrateur overliet die afhankelijk waren van de inbeslagname van de stad in zijn handen en die van een andere neutrale macht. Hij had daarmee in ieder geval elke directe confrontatie met de vijanden van Zweden vermeden, maar hij had ontegenzeggelijk, onder druk van de omstandigheden, moeten afwijken van het nog niet ingetrokken bevel van Karel XII. — Menshikov van zijn kant gaf vervolgens (19/30 sept.) een overeenkomstige verzekering dat het marcherende garnizoen op geen enkele manier zou worden gestoord, maar veilig de weg naar Stralsund en vervolgens naar Zweden zou kunnen nemen; de geallieerden moesten boven alles alle vijandelijkheden in Pommeren staken. (2 = Nordberg, II, p. 335 f)

Pag. 94

Mensjikov var trots allt mycket oroad af den utmarscherade garnisonens närhet och ville snarast möjligt hafva den aflägsnad. Han var ett ögonblick betänkt att trots den träffade uppgörelsen besätta Stettin, och han kräfde, att man från svensk sida skulle medelst gisslan gifva säkerhet för att man icke skulle ånyo rycka in i staden. (1 = Le Coqs »journal», bil. hans depesch af Stettin 9 okt. 1713. Dr. Man förhandlade härom den 3 och 5 okt. Stuart och ett par  magistrats-medlemmar synas mellan dessa dagar hafva varit som gisslan i lägret. — Le Coq meddelar också en betecknande detalj (under 3 okt.): »Le Prince avoit été invité á diner dans la ville chez M. de Bassewitz mais le voisinage des Suédois fit peur au Prince de sorte qu il n’y alloit point» — Dagen förut hade Meijerfeldt besökt Mensjikov i hans läger och dinerat hos honom. Le Coqs depesch af lägret vid Stettin 2 okt. Ib.)  Men trots all misstro blef lugnet icke stördt, och aftalet blef beståndande. Förhållandet mellan Bassewitz och det svenska öfverbefälet, Meijerfeldt och Stuart, syntes arta sig till det bästa, och de båda senare tyckas med ens hafva blifvit ganska angelägna om det gottorpska husets vänskap och gunstbevis. General-guvernören, som dittills afvisat hvarje försök att med guld förmå honom svika sin soldatplikt, ansåg sig numera oförhindrad att göra anspråk på en årlig pension från gottorpsk sida och ställde sig icke oförstående gent emot Bassewitz’ antydningar, att han i sådant fall måste öfvergå till Karl Fredriks parti. Stuart gjorde sig förhoppning att af administratoru blifva utnämnd till den gottorpska garnisons-kontingentens befälhafvare med förhöjd militärisk grad. (2 = Bassewitz’ cit. depesch af 2 okt. och bref t. Görtz samma dag. Det synes mig omöjligt att underkänna detta vittnesbörd i sak, äfven om ordalagen kunna vara för kategoriska.)

Menshikov maakte zich ondanks alles grote zorgen over de nabijheid van het wegmarcherende garnizoen en wilde dit zo snel mogelijk weg hebben. Hij was even vastbesloten om Stettin te bezetten, ondanks de bereikte overeenkomst, en hij eiste van Zweedse zijde zekerheid door middel van gijzelaars, zodat ze niet opnieuw de stad zouden binnentrekken. (1 = Le Coq’s »journal», bil. zijn depesch uit Stettin 9 okt. 1713. Dr. Men onderhandelde hierover op 3 en 5 okt. Stuart en een paar leden van de magistratuur schijnen tussen deze dagen gijzelaar te zijn geweest in het kamp – Le Coq rapporteert ook een belangrijk detail (onder 3 oktober): “Le Prince avoit été invité á diner dans la ville chez M. de Bassewitz mais le voisinage des Suédois fit peur au Prince de sorte qu il n’y alloit point » — De dag ervoor had Meijerfeldt Mensjikov in zijn kamp bezocht en met hem gedineerd. Le Coq’s depech uit het kamp in Stettin 2 okt. Ib.) Maar ondanks al het wantrouwen werd de vrede niet verstoord en bleef de overeenkomst staan. De verhouding tussen Bassewitz en het Zweedse opperbevel, Meijerfeldt en Stuart, leek de beste te zijn, en de twee laatstgenoemden schijnen veel zorg te hebben besteed aan de vriendschap en gunst van het huis Gottorp. De Gouverneur-Generaal, die tot dan toe elke poging had afgewezen om hem ertoe te brengen zijn militaire plicht met goud te verraden, meende nu dat hij niet gehinderd zou worden om een ​​jaarlijks pensioen van de kant van Gottorp te claimen, en verzette zich niet onbegrijpelijk tegen de suggestie van Bassewitz dat hij zich in zo’n geval moest overstappen naar de partij ten gunste van Karel Frederik. Stuart hoopte door de administrateur te worden aangesteld als commandant van het Gottorpse garnizoenscontingent met een verhoogde militaire rang. (2 = Bassewitz’ geciteerde depesch van 2 oktober en brief aan Görtz op zelfde dag. Het lijkt mij onmogelijk om deze getuigenis inhoudelijk te verwerpen, ook al is de bewoording misschien te categorisch.)

Pag. 100

Mensjikov hugnades som ytterligare tecken på hans erkänsla med ett diamantsmycke; Bassewitz fick mottaga de välvilligaste försäkringar om Preussens obrottsliga traktattrohet.(2 = Le Coqs cit. journal. — Bassewitz’ depesch af Stettin 10 okt. 1713. Old. 10. »Der König in Preussen ist desselbigen Tages, da seine Troupen eingezogen,
auch hier gekommen und hat sich bey mich in das Commendantenhaus logiret; ist noch alhier und über den glücklichen Ausgang dieser affaire ganz vergnüget, hat auch so wohl gegen mich als den Gen. Gouv. Meierfeldt selbst sich so weit herausgelassen, dass es den Tractat gänzlich adimpliren wolte, wenn er auch darüber Krieg anfangen und zum Bettler werden solte.» Sammanhanget gör det visserligen ej klart, om härmed afses traktaten af 22 juni eller den af 6 okt. Att det förra är fallet framgår af Görtz’ s. 12011. citerade uttalande. —)

Als verdere blijk van zijn erkenning werd Mensjikov bedacht met een diamanten juweel; Bassewitz moest de meest welwillende verzekeringen ontvangen van Pruisen’s onschendbare trouw aan het verdrag. (2 = Le Coqs geciteerde journal. — Bassewitz’ depesch uit Stettin 10 okt. 1713. Old. 10. »Der König in Preussen ist desselbigen Tages, da seine Troupen eingezogen, auch hier gekommen en hat sich bey mich in das Commendantenhaus logiret; ist noch alhier und über den glücklichen Ausgang dieser affaire ganz vergnüget, hat auch so wohl gegen mich als den Gen. Gouv. Meierfeldt selbst sich so weit herausgelassen, dass es den Tractat gänzlich adimpliren wolte, wenn er auch darüber Krieg anfangen und zum Bettler werden solte» Toegegeven, de context maakt niet duidelijk of het hier gaat om het verdrag van 22 juni of om het verdrag van 6 oktober. Dat het eerste het geval is, blijkt uit de geciteerde verklaring van Görtz, blz. 12011. —)

IV. Förhandlingarna om det gottorpska husets restitution och Tönningens räddande. Preussens påtryckningsförsök gent emot Danmark (okt—dec. 1713

V. Negeleins och Bassewitz’ beskickningar till Ryssland

Pag. 202

På en till hans [Bassewitz] förfogande ställd fregatt reste han sedan öfver till Ystad och
därifrån till Karlskrona, där han hade en konferens med Meijerfeldt, som naturligtvis med ännu större tillfredsställelse än Dücker lyssnade till hans deklamationer mot Görtz och gaf honom goda råd, hur han i Stockholm bäst skulle intrigera mot den store intrigören. Och Meijerfeldt ledsagade honom på den fortsatta resan med en af hjärtat gående välönskan, som dock ingalunda var uttryck för verklig tillförsikt: »der liebe Gott bringe das unterdrückte Recht ans Licht! » (5 = Bassewitz t. Ilgen (?), Ystad 4 aug. 1714. Berl. Afresan till Karlskrona skedde samma dag. Om Meijerfeldt heter det, att han är »ein veritabler Freund von mir, der Herr Graf Horn sein Schwager und sonst viele Freunde im Senat, welcher mir dann nachdrücklich zu recommendiren nicht unterlassen wird». — Meijerfeldt t. Löwenheim, Karlskrona 30 juli/10 aug. 1714. Ups. F. 198. » .. . H. Bassewitz ist 2 Tag hier gewesen.»)

Op een fregat dat hem [Bassewitz] ter beschikking was gesteld, reisde hij vervolgens naar Ystad en vandaar naar Karlskrona, waar hij een bespreking had met Meijerfeldt, die natuurlijk met nog meer voldoening dan Dücker naar zijn declamaties tegen Görtz luisterde en hem goed advies gaf over hoe hij in Stockholm het beste kon intrigeren tegen de grote intrigant. En Meijerfeldt vergezelde hem op zijn verdere reis met een welgemeende wens, die geenszins een uitdrukking van echt vertrouwen was: »der liebe Gott bringe das unterdrückte Recht ans Licht! » (5 = Bassewitz aan Ilgen (?), Ystad 4 aug. 1714. Berl. Het vertrek naar Karlskrona vond dezelfde dag plaats. Van Meijerfeldt wordt gezegd dat hij »ein veritabler Freund von mir, der Herr Graf Horn sein Schwager en sonst viele Freunde im Senat, welcher mir dann nachdrücklich zu recommendiren nicht unterlassen wird». — Meijerfeldt aan Löwenheim, Karlskrona 30 juli/10 aug. 1714. Ups. F. 198. » .. . H. Bassewitz ist 2 Tag hier gewesen.»)

VI. Görtz’ förhållande till Karl XII från våren 1713. Fabricēs verksamhet i Turkiet.

Pag. 206

Dessa talade allmänt o.m en testamentarisk
disposition till prinsessans förmån, och många började redan i egennyttigt intresse att eftersöka hennes gunst. Det är intressant att i detta sammanhang finna Meijerfeldt nämnd — han skulle i det följande befinnas mycket ohågad att samarbeta med den gottorpska diplomatin. Fabricē ålades naturligtvis att bevaka det furstliga husets rätt i denna dess allerwichtigste Sache och särskildt för konungen framhålla, hur outsägligt hårdt det skulle vara för den unge hertigen, om han efter alla offer för Sveriges bästa skulle se sig beröfvad sin af Gud och naturen gifna förhoppning på Sveriges
krona.

Deze spraken algemeen over een testamentaire  neiging ten gunste van de prinses, en velen begonnen al uit zelfzuchtig belang haar gunst te zoeken. Het is interessant om Meijerfeldt in deze context genoemd te zien – hij zou vervolgens zeer terughoudend zijn om samen te werken met de Gottorpse diplomatie. Fabrice moest natuurlijk het recht van het prinselijk huis in deze o zo belangrijke zaak bewaken en vooral aan de koning benadrukken hoe onuitsprekelijk moeilijk het voor de jonge hertog zou zijn als hij, na alle offers voor het welzijn van Zweden,  zichzelf beroofd zou zien van zijn door God en de natuur gegeven hoop op de Zweedse kroon.

Pag. 211

Karl inför dett pommerska sekvesterfragan. Då underrättelserna om den stettinska sekvesterplanen och Meijerfeldts afvisande hållning började anlända till Adrianopel, den måste Fabricē taga ställning också till denna fråga, ehuru han en tid framåt saknade förhållningsorder från Görtz. Meijerfeldt lät för konungen framlägga sina synpunkter genom den i sådant ärende särskildt affärdade sekreteraren Löwenheim, sedan han redan förut skriftligen förklarat sin hållning. Det låg i sakens natur, att Fabricē ifrigt skulle försvara den gottorpsk-preussiska öfverenskommelsen, äfven om han ännu icke kände dess detaljer, och han understöddes därutinnan af den från Vellingks sida påverkade Müllern.(…) Han förmådde dock intet uträtta.
Karl gillar Meijerfeldts hålling.
Karl XII
igenkände i Meijerfeldts handlingssätt sin egen soldatanda och uttalade omedelbart sitt gillande; endast konungens egen skriftliga och tydliga order kunde öfver hufvud rättfärdiga en fästnings öfverlämnande. (3 = Karl XII t. Meijerfeldt, Timurtasch 10 aug. (g. st.) 1713. Nordberg, II, s. 330 f. (Or. Ups. F. 178.))

Karel gesteld voor de Pommerse sekwestratiekwestie. Toen de informatie over het sekwestratieplan van Stettin en Meijerfeldts afwijzende houding in Adrianopel binnen begon te komen, moest Fabricē ook een standpunt innemen over deze kwestie, ook al had hij nog een tijdje geen bevelen van Görtz. Meijerfeldt liet zijn mening aan de koning voorleggen via de secretaris Löwenheim, die speciaal voor dergelijke zaken was afgevaardigd, aangezien hij zijn standpunt al eerder schriftelijk had uiteengezet. Het lag in de aard van de dingen dat Fabricē ijverig de Gottorp-Pruisische overeenkomst zou verdedigen, ook al kende hij de details nog niet, en hij werd daarin gesteund door Müller, die werd beïnvloed door Velling.(…)
Hij kon echter niets bereiken.
Karel steunt de houding van Meijerfeldt.
Karel XII herkende in Meijerfeldts handelwijze zijn eigen soldatengeest en sprak onmiddellijk zijn goedkeuring uit; alleen een geschreven en duidelijk bevel van de koning kon bovenal de overgave van een fort rechtvaardigen. (3 = Karel XII aan Meijerfeldt, Timurtasch 10 aug. (oude tijd) 1713. Nordberg, II, p. 330 e.v. (Or. Ups. F. 178.))

VII. Den gottorpska politiken och den svenska rådsregeringen 1713—1714

Pag. 239

Meijerfeldt anslog en ännu skarpare tonart: under beklagande att han själf en gång låtit Bassewitz återvända från sin beskickning till Stettin, föreslog han, att Hagen skulle tagas i arrest. Detta yrkande vann understöd af Horn, Tessin och Renstierna, hvilken senare kallade Hagen för spion och ansåg honom som ombud för »ett suspect hof»; med sin vanliga hetsighet tilläde han, att de holsteinska förslagen vore ägnade att göra uppror i landet.

Meijerfeldt sloeg een nog scherpere toon aan: omdat hij het betreurde dat hij Bassewitz ooit zelf had toegestaan ​​terug te keren van zijn missie naar Stettin, stelde hij voor Hagen in hechtenis te nemen. Deze claim kreeg de steun van Horn, Tessin en Renstierna, die Hagen later een spion noemden en hem beschouwden als een agent van “een verdacht Hof”; met zijn gebruikelijke heftigheid voegde hij eraan toe dat de voorstellen van Holstein de neiging hadden om een ​​opstand in het land te veroorzaken.

VIII. Görtz’ restitutionspolitik i början af år 1714. Kongressen i Braunschweig intill juni 1714

IX. Brytningen mellan Preussen och HolsteinGottorp (maj—juli 1714)

X. Holsteiu-Gottorps närmande till kejsaren. Kongressen i Braunschweig i sitt senare skede

XI. Görtz’ resa till Orienten och till Stralsund. Karl XII såsom skiljedomare mellan Görtz och rådsregeringen