“Johan Henrik Kellgrens bref till Abraham Niclas Clewberg”, Svenska litteratursällskapet i Finland XXVIII, Helsingfors 1894.
MEIJERFELT, Johan August f. 1725 † 1800. Grefve, slutligen feltmarskalk. Gift med Grefvinnan Lovisa Augusta Wrede-Sparre. Deras soner, Kellgrens disciplar. voro Johan August f. 1766 † 1791 och Axel Fredrik f. 1769 † 1795. Sid. 51. 52. 53. 54. 57. 61. 113. 122. och (grefvinnan) 59. 63. samt (de unga grefvarne) 59. 60. 63.
Än tänkte han att till Kellgren afstå sin egen amanuenssyssla, än satte han alla krafter i rörelse att skaffa honom plats såsom informator i något förnämligt hus i hufvudstaden. Först föreslog han honom en kondition hos den rike köpmannen Herman af Petersens, sedermera fideikommissarie till det strax utanför Stockholm belägna Erstavik. Slutligen — på sommaren 1776 — lyckades Clewberg och hans vänner att skaffa Kellgren åtminstone utsikt tiU en plats hos Generalen Grefve Meijerfelt, hvars båda söner då voro resp. 10 och 7 år. Platsen skulle dock ej få tillträdas, förrän de unge Meijerfeltarnes dåvarande informator, Hofpredikanten Krafft, erhåUit nå- gon befordran. Men så osäkert detta löfte än var, begaf sig Kell- gren öfver till Sverge tillsammans med Clewberg, när denne efter ett kort besök i Åbo på senhösten 1776 eller på nyåret 1777 reste tillbaka till Stockholm. Som det dröjde med platsens tillträdande, måste Kellgren — tydligen af ekonomiska skäl — begifva sig till sin släkt i Västergötland, där han uppehöll sig som det synes till hösten 1777. Han ställning måtte hafva varit ganska brydsam och han föreslog därför Clewberg att skaffa honom någon interimskondition i Stockholm, tills dess han kunde få tillträda den Meijerfeltska platsen, som tydligen och med rätta syntes honom mycket lockande; under tiden skref han flitigt på några dramatiska arbeten, som i betraktande af Gustaf HIls smak för teatern säkrast kunde beräknas leda till konungagunsten. Så skref han på — den ännu otryckta — operan Proserpina, hvilken han ämnade till invignings- pjes åt den då under byggning varande Stora operan i Stockholm* (* Grundlagd 1775 blef den färdig först 1782. Invigningstycket blef som bekant (Ora och Alonzo af Adlerbeth) och arrangerade en prolog för samma högtidliga tiUfalle. Emellertid tyckes han på hösten s. å. värkligen hafva fatt tillträda platsen hos Meijerfelt, och troligen var det på dennes rekom- mendation som han under året 1778 två gånger inför konungen fick visa sin dramatiska skrift;ställartalang, nämligen i Prologen till Zemire och Azor, uppförd på Drottningholm den 22 juli 1778, och Prolog i anledning af Hennes Maj:s kyrkotagning, uppiord på Kongl. Theatern den 28 Dec. s. å. Men vid intetdera af dessa tillfallen till- drog han sig så vidt man vet konungens uppmärksamhet; han blef visserligen ånyo förestäld för denne, men därvid stannade det.Hans anseende steg med hvarje dag; 1777 hade han blifvit invald i Utile Dulci — den tidens Svenska Akademi — 1780 hade han redan erhållit högsta graden, och var förmodligen redan förut sällskapets sekreterare. På hösten 1780 ansåg han sig nog själfständig att kunna taga afsked från sin införmatorsplats hos Meijerfelt och lefva såsom en oberoende literatör, i november s. å. erhöll han titel af Bibliotekarie, och som det synes hade man tänkt på att gifva honom åtminstone namn, heder och värdighet af professor, ehuru man stannade vid bibliotekariefullmakten. |
Hij dacht er nog steeds aan om zijn eigen amanuensisbaan aan Kellgren af te staan, maar hij zette al zijn krachten in om hem een plaats als informateur in een voornaam huis in de hoofdstad te bezorgen. Eerst stelde hij hem een betrekking voor bij de rijke koopman Herman van Petersen, later beheerder van Erstavik, net buiten Stockholm. Eindelijk – in de zomer van 1776 – slaagden Clewberg en zijn vrienden er in om Kellgren in ieder geval uitzicht te geven op een plaats bij generaal Grefve Meijerfelt, wiens twee zonen toen resp. 10 en 7 jaar waren. De functie zou echter pas worden ingenomen als de toenmalige informateur van de Meijerfelts, Hofpredikant Krafft, een promotie kreeg. Hoewel deze belofte onzeker was ging Kellgren toch samen met Clewberg naar Zweden, toen deze, na een kort bezoek aan Turku in de late herfst van 1776 of in het nieuwe jaar van 1777, terugreisde naar Stockholm. Omdat de benoeming van de plaats vertraging opliep, moest Kellgren – blijkbaar om financiële redenen – naar zijn familie in Västergötland gaan, waar hij blijkbaar bleef tot de herfst van 1777. Zijn positie moet behoorlijk precair zijn geweest en daarom stelde hij Clewberg voor om hem een tussentijdse betrekking in Stockholm te bezorgen, totdat hij de functie bij Meijerfelt op zich kon nemen, wat hem kennelijk en terecht zeer aantrekkelijk leek; intussen schreef hij ijverig enkele drama’s die, gezien Gustaf III’s voorliefde voor het theater, zeker in de gunst van de koning zouden kunnen komen. Zo schreef hij de – nog niet gedrukte – opera Proserpina, die hij bedoeld had als openingsstuk voor de Grote Opera in Stockholm* (* opgericht in 1775, pas voltooid in 1782. Het openingsstuk werd zoals bekend (Ora en Alonzo van Adlerbeth) en arrangeerde een proloog voor dezelfde plechtige gelegenheid). In de herfst van dat jaar lijkt hij echter de plaats van Meijerfelt echt te hebben ingenomen, en het was waarschijnlijk op diens aanbeveling dat hij in het jaar 1778 twee keer zijn drama voor de koning mocht laten zien, namelijk in de Proloog tot Zemire en Azor, opgevoerd in Drottningholm op 22 juli 1778, en Proloog ter gelegenheid van de inwijding van de kerk van Hare Majesteit, opgevoerd in het Kongl. Theater op 28 dec. van hetzelfde jaar. Maar bij geen van deze gelegenheden trok hij, voor zover bekend, de aandacht van de koning; hij werd weliswaar opnieuw aan hem voorgesteld, maar daarmee was het afgelopen. Zijn reputatie steeg elke dag; In 1777 was hij gekozen tot lid van de Utile Dulci – de Zweedse Academie van die tijd – in 1780 had hij al de hoogste graad behaald en was waarschijnlijk al de secretaris van het genootschap. In de herfst van 1780 achtte hij zichzelf onafhankelijk genoeg om zijn functie als informateur bij Meijerfelt neer te leggen en als onafhankelijke literator te gaan leven, in november van dat jaar ontving hij de titel van bibliothecaris, en het lijkt erop dat ze erover hadden gedacht hem op zijn minst een naam, eer en waardigheid van een professor, hoewel ze stopten bij het gezag van de bibliothecaris. |
Pag. 52 (14 juni 1776)
men lika mycket jag hinner ej skrifva dem i Cataloguen förr än nästa postdag, emedan i dag är General-exercise på fältet, där Mejerfeldt i mårse sade, att han ville träffa mig. Jag skickar allenast penningar 99 Daler, som influtit. Tidgren bad ofanteligen hälsa dig. Är Alzire öfversatt eller under händer? Om jag i sommar hade tid, hufvud och hälsa, så torde det ej bli ett frugtlöst arbete att öf[ver]sätta den eller n[å]g[o]n annan, i fall den vore borttagen, då jag ber att du ville projectera en. Jag har ej än af Billmark fått antalen af de omfrågade presidier. Han löfte att skicka mig sin Aboa literata, att jag sjelf finge se därefter; men han höll ej ord. Han tviflar mycket på, om någ[on} af de omtalte Herrar praesiderat så ofta, som du en gång anteknat. Din evinnerlige Kellgren. I mårgon eller öfvermårgon res Generalen. |
maar evenzeer zal ik geen tijd hebben om ze voor de volgende postdag in de Catalogus te schrijven, want vandaag is het Algemene oefening in het veld, waar Mejerfeldt gisteren zei dat hij me wilde zien. Ik stuur alleen geld 99 Daler, dat is ingevlogen. Tidgren vroeg je gedag te zeggen. Is Alzire vertaald of onder controle? Als ik deze zomer tijd, hoofd en gezondheid had, zou het geen nutteloze taak zijn om het of iets anders te vertalen, voor het geval het zou worden verwijderd, aangezien ik bid dat u er een wilt projecteren. Ik heb nog geen nummer van de betreffende voorzitterschappen van Billmark ontvangen. Hij beloofde mij zijn Åbo literata te sturen, zodat ik het later zelf zou kunnen zien; maar hij hield zijn woord niet. Hij betwijfelt ten zeerste of een van de bovengenoemde heren zo vaak voorzat als u ooit heeft opgemerkt. Je eeuwige Kellgren. |
Pag. 53 (18 juni 1776)
Kreander lärer väl förra posten efter sin lofven skickat dig p[enningar] med Mejerf[elt]; saken blef (det) därvid, som jag skref i förra brefvet; det hade varit rätt väl för mig, om jag nogare fått veta både tid och vilkor. Det syntes vara en ganska faille och glad Herre. |
Kreander leert de vorige post goed na zijn verlof je geld heeft gestuurd met Mejerfelt; de zaak was toen, zoals ik in de vorige brief schreef; het zou heel goed voor me zijn geweest als ik zowel de tijd als de welke nauwkeuriger had geweten. Het bleek een nogal mislukte en gelukkige Heer te zijn. |
Pag. 54 (28 april 1777) | |
Det kunde väl göra mig lika mycket, hos hvem det vore och hurudana vilkor, så länge; men sen jag varit hos en Baron och skall komma till en Grefve — — — jag vet intet, hur jag skall säga, men man känner ej Meyerfeldts slutkonst. Eller huru tycker du? Ja, min besvärade vän, råd och gör, hur du kan och finner med mig, allenast laga för Guds skull, att jag får se dig, innan du res från Stockholm. |
Het kon me niet veel schelen bij wie en wat voor mensen het was; maar aangezien ik bij een baron ben geweest en bij een graaf zal komen – – – weet ik niets, hoe ik het moet zeggen, maar men kent Meyerfeldts laatste kunst niet. Of wat denk je? Ja, mijn verontruste vriend, adviseer en doe wat je kunt en vind met mij, regel alleen in godsnaam dat ik je mag zien voordat je Stockholm verlaat. |
Pag. 57 (4 juli 1777)
Det var fägnesamt att få höra något angående Mejerfeldt. Jag vill ej förmoda, att jag skulle ha något bref från honom på Skara (där jag ej än varit), emedan hans sista utlåtelse var, att han torde väl få höra af mig förut. Dock har jag ej ännu skrifvit honom till. |
Het was spannend iets over Mejerfeldt te horen. Ik wil niet veronderstellen dat ik een brief van hem zou krijgen in Skara (waar ik nog niet ben geweest), omdat zijn laatste verklaring was dat hij waarschijnlijk al eerder van mij had gehoord. Ik heb echter nog niet naar hem geschreven. |
Pag. 59 (30 juni 1778)
I slutet på veckan lär jag nödgas resa med mina Grefvar på landet. Grefvinnan lär strax därpå fara till Sätra att nyttja vattnet. Huru snart reser du till Tavast- land? Eller kanske du redan är rest. |
Aan het einde van de week zal ik met mijn graaf in het land moeten reizen. De gravin schijnt kort daarna naar Sätra te gaan om het water te benutten. Hoe snel reis je naar Tavastland? Of misschien heb je al gereisd. |
Pag. 61 (10 juli 1878)
Porro att man allmänt vetat, det jag vore satt i arrest, att jag vore skild vid min Condition och at/t jag ofördröjeligen vore att vänta till Åbo såsom Extraordinarie Professor på Meyerfeldts recommendation. Hvilka nyheter! Men å propos! Du må tro, att jag i dag fått mig en förbannad contusion i Dagl[igt] Alleh[anda]. |
Porro dat het algemeen bekend was dat ik zou worden gearresteerd, dat ik van mijn betrekking zou worden gescheiden en dat van mij verwacht werd dat ik zonder uitstel naar Turku zou gaan als Buitengewoon Professor op aanbeveling van Meyerfeldt. Welk nieuws! Maar trouwens! Je moet geloven dat ik vandaag een verdomde kneuzing heb opgelopen in Dagligt Allehanda. |
Nå, min kära Bror, nu är jag aldeles ledig karl. I förgårs reste Grefvarne åt Sundby med sin Mor och nya Informator, H:r Beyer. Min opasslighet frälste mig helt och hållit från att utresa |
Wel, mijn beste broeder, nu ben ik een vrij man. Gisteren reisde de Graaf naar Sundby met zijn moeder en nieuwe informator, de heer Beyer. Mijn onpasselijkheid heeft me er volledig van weerhouden om uit te reizen. |
Pag. 113 (9 juli 1790)
Meyerfeldt har återtagit Högforss. Med Flottorna är all commu- nication af skuren sen d. 7 Junii. |
Meyerfeldt heeft Högforss teruggenomen. Alle communicatie met de vloten is afgesneden sinds 7 juni. |
Pag. 122 (31 augustus 1790)
Många befordringar hafva skett i militairen: Meyerfelt har blifvit Fältmarskalk | Veel bevorderingen hebben plaatsgevonden. Meyerfelt is Veldmaarschalk geworden. |