Gabriel Rein, “Kriget i Finland åren 1788, 1789 och 1790”, deel 1, in “Bidrag till Kännedom af Finlands Natur och Folk”, deel 3, Finska Vetenskaps-Societeten, Helsingfors 1860.
Pag. III-IV. Voorwoord.
| År 1858 öppnades i Universitetets konsistorium härstädes ett ditintills i kassahvalfvet förvaradt konvolut, hvilket befanns försedt med trefaldigt omslag. Det öfversta försegladt med Alexanders-Universitetets sigill och anvisning att det finge öppnas år 1856, det andra med erkebiskop Tengströms sigill och påskrift: „Fältmarskalken grefve Meyerfelts enskilta correspondence med K. Gustaf III och Hertigen af Södermanland åren 1788—1790, skänkte af Grefvinnan Meyerfelt till Universitetet i Åbo”, och det innersta, försegladt med sigill, som framställer Meyerfeltska och Sparreska vapnen förenade, jemte påskrift „Privata Brefver ifrån Generalarne m. m. som vidare böra genomses.” Om närmare tillgången huru och tiden när dessa handlingar kommit i Universitetets värjo har i våra handlingar ingen upplysning kunnat påfinnas. Endast uti en förteckning öfver angelägna handlingar, hvilka i kassahvalfvet böra förvaras, finnas de upptecknade, jemte en af erkebiskop Tengström år 1817 gjord egenhändig anteckning, att han uttagit dem, för alt förvaras uti Porthanska manuskriptkistan. Icke dess mindre förekomma samma papper, några sidor längre bort, åter ibland handlingarne förtecknade, och måste således till Universitetet blifvit återställda. Detta kan dock icke hafva skett förr än Åbo högskola erhållit sin nya benämning af Alexanders-Universitet, och troligen åren 1828 eller 1829, emedan å det öfversta konvolutet jemte Universitetets sigill äfven finnes påtryckt framlidne professoren Myreens, hvilken de nämnde åren beklädde rektoratet. Sannolikt hafva grefvinnan Meyerfelts (född Sparre) arfvingar, efter hennes år 1806 inträffade död, lemnat samlingen till biskop Tengström, såsom Universitetets dåvarande prokansler, för att genom hans försorg till behörig ort befordras. Möjligen hade denne, då han 1817 uttog handlingarne, utgallrat en del och inlagt dem i Porthanska manuskriptkistan, [hvilken jemväl å Universitetet föwaras men först år 1900 kommer att öppnas], hvaremot resten, sålunda förvarad, som den vid öppnandet befanns, återställdes för att 50 år efter ägarinnans död uppbrytas. Då Universitetets samlingar och vigtigare handlingar, under sednaste krig, varit undanskaffade till det inre af landet, hade äfven detta konvolut medföljt till Tavastehus, och dess öppnande sålunda blifvit fördröjdt. Vid genomgåendet af dessa bref befanns intet enda af K. Gustaf eller hertig Karl, men deremot ett betydligt antal, nittio och några privata skrifvelser af generaler och andra befälhafvare under 1788—1790 årens krig, aflåtne till dåvarande generallöjtnanten, sluteligen fältmarskalken grefve Meyerfelt. Undertecknad hyste genast den önskan att göra dem för allmänheten tillgängliga. Vid närmare granskning befunnos de dock till sitt innehåll vara så beskaffade, att de, ensamt utgifne, svårligen kunde väcka större interesse; han beslöt derföre att göra denna för Finland och Sverige så minnesvärda tid till föremål för historisk bearbetning, och låta de Meyerfeltska pappren, såsom bihang, till närmare belysning af dåvarande förhållanden, medfölja. I denna sin afsigt bestyrktes han ytterligare derigenom, att äfven några andra förut okända handlingar blifvit för honom tillgängliga, ibland hvilka företrädesvis må nämnas en verksam deltagares i den tidens händelser, dåvarande majoren, sluteligen generallöjtnanten och kommendören Ge. Henr. Jägerhorns efterlemnade papper, af hvilka en del, genom dess arfvingar, benäget blifvit till begagnande meddelade, och får han derföre här offentligen framföra sin stora förbindelse och tacksamhet. För öfriga begagnade källor är redogjordt i sjelfva arbetet, hvars fortsättning nästkommande år torde utkomma, så vidt ett annat under händer varande litterärt företag lemnar ledighet. Helsingfors d. 24 Okt. 1860. |
In het jaar 1858 werd geopend in de consistorie van de Universiteit hier ter stede een tot nu toe in het bankgewelf bewaarde enveloppe, waarin zich een drietal passende omslag bevonden. De bovenste is verzegeld met het zegel van de Alexanders-Universiteit en instructies om deze in het jaar 1856 te openen, de tweede met het zegel en opschrift van aartsbisschop Tengström: “Veldmaarschalk graaf Meyerfelt’s verschillende correspondentie met K. Gustaaf III en Hertog van Södermanland in de jaren 1788-1790, geschonken door gravin Meyerfelt aan de Universiteit van Åbo”, en de binnenste, verzegeld met zegel dat de wapens van Meyerfelt en Sparre verenigt, met opschrift „Private brieven van de generaals, enz. die verder moeten worden onderzocht.” In onze documenten kon geen verdere informatie worden gevonden over op welke manier en op welk tijdstip deze documenten in bewaring kwamen bij de Universiteit. Alleen in een lijst met belangrijke documenten, die in de kluis moeten worden bewaard, wordt volgens een zelfgemaakte notitie van aartsbisschop Tengström in 1817 vastgelegd dat hij ze had genomen uit alles wat in de Porthan manuscriptenkist was opgeslagen. Desalniettemin worden in dezelfde papieren, een paar pagina’s verder, de documenten opnieuw soms ingeschreven, en moeten derhalve aan de Universiteit ter hand zijn gesteld. Dit kan echter niet zijn gebeurd voordat de Hogeschool Åbo haar nieuwe benaming Alexanders-Universiteit heeft gekregen, waarschijnlijk in 1828 of 1829, aangezien op de bovenste envelop met het universitaire zegel ook is opgedrukt wijlen professor Myreens, die in de genoemde jaren het rectoraat bekleedde. Kennelijk hebben de erfgenamen van gravin Meyerfelt (geboren Sparre), na haar door in het jaar 1806, de collectie overhandigd aan bisschop Tengström, de toenmalige plaatsvervangend kanselier van de universiteit, om met zorg te bestemder plekke bewaard te worden. Mogelijk had hij er, toen hij de documenten er in 1817 uit haalde, een paar uitgesneden en in de manuscriptenkist van Porthan geplaatst, [die nog steeds in de universiteit is opgeslagen, maar pas in 1900 zal alles worden geopend], terwijl de rest dus opgeslagen zoals deze bij de opening werd gevonden, hersteld 50 jaar na het overlijden van de eigenaar opengebroken. Omdat de collecties en belangrijkere documenten van de Universiteit tijdens de laatste (Krim – HvM) oorlog in het binnenland waren verscholen, was ook deze envelop meegegaan naar Tavastehus en de opening daarvan werd dus vertraagd. Bij het doorkijken van deze brieven bevond zich geen van K. Gustaaf of hertog Karel, maar daarentegen een aanzienlijk aantal, negentig en enkele privégeschriften van generaals en andere commandanten tijdens de oorlog van de jaren1788-1790 jaar, nagelaten aan de toenmalige luitenant-generaal en uiteindelijk veldmaarschalk graaf Meyerfelt. Ondergetekende had onmiddellijk de wens om deze beschikbaar te stellen voor het publiek. Bij nader inzien bleken ze echter zulke inhoud te hebben dat ze, separaat vrijgegeven, nauwelijks grote interesse konden wekken; hij besloot dit daarom te doen voor Finland en Zweden zo’n memorabele tijd als onderwerp voor historische bewerking, en liet de Meyerfeldse papieren als bijlagen opnemen voor een meer gedetailleerde verlichting van de toenmalige omstandigheden. In deze bedoeling werd hij verder bevestigd door het feit dat sommige andere voorheen onbekende documenten ook voor hem beschikbaar waren, waartussen welke bij voorkeur mag noemen een actieve deelnemer aan de evenementen van die tijd, toenmalig majoor, uiteindelijk de luitenant-generaal en commandant Ge. Hen. Jägerhorn’s nagelaten papieren, waarvan een deel, via zijn erfgenamen, geneigd waren om aan de begunstigde te worden verstrekt, waardoor jij openlijk zijn grote verbondenheid en dankbaarheid kon tonen. Andere gebruikte bronnen worden gerapporteerd in het werk zelf, waarvan de voortzetting volgend jaar zal worden gepubliceerd, voor zover een ander literair bedrijf de vacature vervult. Helsingfors, 24 oktober 1860 |
Pag. 88. M. neemt positie Armfelt over in verband met Anjala Verbond.
Pag. 98-99. Het wachten was op de aankomst van M. en de overname van het bevel.
Pag. 111-112. Brieven tussen M. Leyonhufvud en Sprengtporten.
Pag. 125. Elmén mag van M. niet naar Finland overkomen.
Pag. 137-140. M’s houding tegenover Hertog Karel, Klingspor en Posse.
Pag. 145. M’s circulaire en arrestatie van Anjala-verbondenen.
Bihang innehållande utdrag ur Fältmarskalken Grefve Johan August Meyerfelts Alexanders-Universitets bibliothek tillhöriga brefsamling, för åren 1788-1790.
Till grefve Meyerfelts ankomna bref
Pag. 159. N:o 1. Ifrån Öfverstlöjtnanten baron E. A. Leyonhufvud. s.d.
Pag. 159. N:o 2. Densamme, Ummeljoki d. 29 Aug. 1788.
Pag. 160. N:o 3. Tjugufyra officerares memorial tiü t. f chefen för Tavastehus läns regemente, öfversten grefve Leyonstedt. Datum Keltis d. 7 Sept. 1788.
Pag. 161. N:o 4. General-Intendenten vid finska armén general-adjutanten, öfversten baron Maur. Klingsporr. Lovisa d. 11 Sept. 1788.
Pag. 162. N:o 5. Demsamme. Lovisa d. 13 Sept. 1788.
Pag. 163. No. 6. Densamme. Lovisa d. 1 Oct. 1788.
Pag. 163. No. 7. Densamme. Lovisa le 2 au soir (Oct.).
Pag. 164. No. 8. Densamme. Lovisa d. 9 Oct. 1788.
Pag. 165. No. 9. Densamme. Lovisa d. 26 Oct. 1788.
Pag. 166. No. 10. Densamme. ankom datum 5 Nov. 1788.
Pag. 167. No. 11. Densamme. Borgå d. 10 Nov. (1788).
Pag. 168. N:o 12. Brigadchefen i Savolax, Öfverste Kurt Bogislaus Ludvig Kristofer von Steding. Bifogad en afskrift af ofvan åberopade baron Hastfers bref tili ryska generalen baron von Schultz af följande innehåll: St. Michel d. 26 Nov. 1788.
Pag. 172. N:o 13. Gen. intendenten Öfverste Klingsporr. Borgå d. 4 (11?) Febr. 1789.
Pag. 172. N:o 14. Densamme. Borgå d. 21 Mars 1789.
Pag. 173. No. 15. Densamme. Borgå d. 23 Mars 1789.
Karta
