2.2.5. Nijkerk

Het soldij van de eerdere reizen van Johan August von Meijenfeldt zijn in het jaar 1806 afgerekend en hij heeft zijn schulden afgelost. Omdat hij voortdurend aan boord is, zoekt hij naar een veilig en waardevast depot voor zijn overblijvende geld. Bij een financieel bemiddelaar en een fonds krijgt hij geen rente. Een spaarbank voor zeelieden bestaat niet. Daarom kiest hij voor een particuliere middenstander. 

Op 11 april 1806 sluit Johan August een notariële acte met Roelof Bosman en zijn vrouw Johanna Brouwer uit het buurtschap Appel bij Nijkerk. Zij ontvangen ter leen een Capitaale summa groot zeven honderd negenennegentig guldens ad 20 stv Hollands het stuk. In de tijd van keizer Karel V was de gulden nog een echte gouden of zilveren munt, maar nu een gebruikelijke rekeneenheid ter waarde van 20 Hollandse stuivers. Zij worden een rente verschuldigd van 5% per jaar over de helft van het bedrag, dus 20, ingaande 1 januari 1807. Als zekerheid stellen zij de erfportie van de erfenis van de ouders van Johanna Brouwer. Haar vader is al overleden en na het overlijden van haar moeder zullen zij na een jaar de helft aflossen en het restant na twee jaar. (1)

Nijkerk, tussen de Zuiderzee en het buurtschap Appel

Roelof Bosman (1773-1843) is een smid uit Ermelo, op 28 oktober 1789 in Nijkerk getrouwd met Johanna Brouwer (1773-1843). Hij verstrekt – net als Weurman 14 jaar eerder – kredieten en obligaties tegen rente. Als onderpand stelt hij zijn (edel-)metaal, percelen land, geldvorderingen of erfporties. Door het geleende geld te beleggen verdient hij aanzienlijk meer dan de rente die hij na afloop verschuldigd is. Roelof doet vooral zaken met zijn oom Wijndelt Bosman uit Elburg, aan wie hij een jaar eerder 1000 gulden in onderpand had gegeven, met diens erfportie als onderpand. Johanna Brouwer zal de erfportie van haar ouders weliswaar moeten delen met een jongere zus en broer, maar vanwege het vermogende Veluwse geslacht Van Rompselaar en de 64-jarige leeftijd van haar moeder is het een behoorlijke zekerheid.

In de scheepsbetaalrollen van Johan August staat niet langer van Stralsund maar van Nijkerk. Hij zal daar niet wonen, want hij gaat slechts korte perioden met verlof van boord van de Brutus. Omdat zijn vermogen daar geparkeerd staat noemt hij Nijkerk kennelijk zijn domicilie. Deze Gelderse stad heeft een goede verbinding met en een levendige scheepvaart naar de Zuiderzee. (2)

De Bataafse Republiek is een eenheidsstaat met al een jaar een eenhoofdig leider raadspensionaris Rutger Jan Schimmelpenninck. Op 5 juni 1806 bestijgt Lodewijk Napoleon Bonaparte de troon van het nieuw gevormde Koninkrijk Holland. De positie van vorst der Nederlanden is namelijk vacant geworden, omdat prins Willem V van Oranje op 9 april in ballingschap is gestorven en zijn zoon Willem Frederik tegenover de Franse keizer afstand heeft gedaan van zijn rechten, zulks ten faveure van het vorstendom Fulda. Hoewel ’s Lands Schip Brutus in september 1806 bij wijze van respect de naam ’s Konings Schip Braband krijgt, bezuinigt de nieuwe koning op de marine, tot ongenoegen van zijn grote broer. De laatste durft Engeland sinds de laatste mislukking niet binnen te vallen of een grote zeeslag aan te gaan, maar wel de onderlinge handelsboycot aan te scherpen om de financiering van elkaars oorlog te dwarsbomen. Dit komt bekend te staan als het Continentaal Stelsel, die voor de Nederlandse economie per saldo  desastreus uitpakt, omdat de Britse vloot de sterkste is. Juist omdat Lodewijk Napoleon dat doorziet werkt hij er nauwelijks aan mee.

Van 15 tot 29 maart 1807 krijgt Johan August verlof om van boord te gaan. Zijn ‘bankier’ Bosman is met familie naar Amsterdam vertrokken en heeft de hoef- en rijtuigensmederij Firma R. Bosman & Zn opgericht. In Amsterdam vindt hij een slaapplaats Op ’t Water bij de Oude Brug. Dat is op een schip langs het Damrak, in één van de illegaal langs en deels boven het water opgetrokken rij houten huizen of in één van de stenen huizen langs de straat. (3)

Terug   ***   Verder

1. Protocolboek des Ampts Nijkerk van beswaaren, vestenissen, peijndingen en dergelijke Acten, Gelders Archief, Inv 203 Oud Rechterlijke Archieven van het Kwartier van Veluwe II, Het Platteland (H.L. Driessen), 5. De Archieven van de protokolhouders 1675-1811, 7. Nijkerk 1733-1811, 859. Deel 3, 1788-1811 Buurschap Appel, fol 132-133.
2. Confereer-Rolle Brutus nu Braband 1806, Nationaal Archief 2.01.30, Inv 355, fol 10.
3. Confereer-Rolle Braband 1807, NA 2.01.30, Inv 359, fol 10.