Dirk Jan Snel, 020 6936424, j.d.snel@chello.nl
CH-397
Utrecht, 7 mei 2005
Geachte mevrouw/heer,
Op zaterdag 4 juni 2005 organiseert de Vereniging voor Nederlandse Kerkgeschiedenis in Utrecht een vrij toegankelijke studiedag over het thema Koude Oorlog in de Kerken? naar aanleiding van de geruchtmakende studie van dr Beatrice de Graaf: Over de Muur. Hieronder treft u het persbericht aan; meer informatie bevindt in de bijlage (die misschien gemakkelijker uitgeprint kan worden).
Ik stuur dit bericht aan personen van wie ik vermoed dat ze óf zelf mogelijke enige belangstelling voor geschiedenis, religie of dit specifieke thema hebben, óf dat ze vrienden of kennissen hebben die er belangstelling voor hebben. Ik hoop dat de informatie uw belangstelling heeft of dat u mensen kent die belangstelling hebben voor recente Nederlandse, Duitse of Europese geschiedenis, internationale politiek, de vredesbeweging, de kerken en zo meer. Men kan dan bijvoorbeeld ook denken aan studenten. In dat geval verzoek ik u om deze mail gericht door te sturen of, indien mogelijk, op andere wijze ruchtbaarheid te geven aan de studiedag. Publicatie of gerichte vorm dan ook wordt zeer op prijs gesteld.
Het programma dat zich ook in de bijlage bevindt, kan goed opgehangen worden. Ook ben ik bereid om op verzoek nog gedrukte programma’s op te sturen.
Namens het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Kerkgeschiedenis,
Met vriendelijke groet,
Jan Dirk Snel
Persbericht
Vereniging voor Nederlandse Kerkgeschiedenis
Koude Oorlog in de kerken?
Studiedag op zaterdag 4 juni in Utrecht naar aanleiding van
Over de Muur van Beatrice de Graaf – interviews, lezingen en debatten
Zelden haalt een kerkhistorisch proefschrift het grote nieuws, maar op maandag 6 december 2004 trok de Utrechtse promotie van Beatrice de Graaf op de dissertatie Over de Muur. De DDR, de Nederlandse kerken en de vredesbeweging (Amsterdam, Boom, 2004) heel wat aandacht van de media. Het dagblad Trouw opende er die dag zelfs mee: “Stasi poogde vredesbeweging te splijten”, luidde de kop – met daaronder: “Oost-Duitse geheime dienst vreesde Nederlandse IKV in de jaren tachtig.”
Uit het boek zou blijken dat de professionele top van het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) onder leiding van secretaris Mient Jan Faber in de jaren tachtig veel kritischer was geweest ten opzichte van de regimes in de DDR en Oost-Europa dan menigeen destijds aannam. Anderzijds zouden de Oost-Duitse Stasi-archieven uitwijzen dat anderen wel erg naïef waren geweest. In de weken na verschijning van het boek barstte er een discussie los over de rol die de voormalige IKV-voorzitter Jan van Putten, generaal b.d. Chiel von Meijenfeldt en anderen destijds speelden.
Terwijl de een Over de Muur prees als een “wetenschappelijke belegde eye-opener” of een “standaardboek over die jaren”, meende de ander dat het beeld in het boek scheefgetrokken was en dat aan beschreven personen onrecht was gedaan. Aanleiding genoeg voor de vakvereniging op dit gebied, de Vereniging voor Nederlandse Kerkgeschiedenis, om er eens gedegen aandacht aan te besteden. Hoe oordelen historici en ooggetuigen nu het eerste stof is opgetrokken en ze het boek grondig hebben kunnen bestuderen?
Op een voor iedereen gratis toegankelijke studiedag op 4 juni 2005 in Utrecht zullen behalve de auteur drie historici en drie ooggetuigen hun visie geven. Dr Remco van Diepen, auteur van Hollanditis. Nederland en het kernwapendebat, zal ingaan op de houding van de kerken ten aanzien van de kernbewapening en de kritiek die er op hun houding werd uitgeoefend. Dr Jan de Bas zal met name de vraag behandelen of het boek recht doet aan de houding van de vredesactivisten. Prof. dr Wil van den Bercken zal de vreemde fascinatie schetsen die uitging van het “reëel bestaande socialisme”.
Jan Werner was vele jaren betrokken bij contacten met kerkelijke gemeenten in de DDR en zal daarover vertellen. Drs Laurens Jan Hogebrink, een van de beleidsmakers van het IKV, zal terugblikken op de koers die de kerkelijke vredesbeweging destijds koos. Dr Dick Boer, destijds actief binnen de beweging Christenen voor het Socialisme, tenslotte zal verhalen over zijn ervaringen als predikant in de jaren tachtig in Berlijn.
Het programma bestaat uit interviews, korte lezingen en debat, waarbij er veel ruimte voor vragen en opmerkingen vanuit het publiek zal zijn.
Tijd, plaats, toegang: De studiedag Koude Oorlog in de kerken? naar aanleiding van Over de Muur van dr Beatrice de Graaf wordt gehouden op zaterdag 4 juni 2005 tussen 11.00 en 16.00 uur in de christelijke gereformeerde Singelkerk, Wittevrouwensingel 28 en 31, 3581 GC Utrecht. De dag is gratis toegankelijk voor alle belangstellenden; aanmelding van tevoren is niet noodzakelijk.
Over de VNK: De Vereniging voor Nederlandse Kerkgeschiedenis (VNK) werd opgericht in 1989. De vereniging richt zich op alle kerkhistorici en andere geïnteresseerden, ongeacht levensbeschouwelijke achtergrond. De VNK belegt minstens tweemaal per jaar studiedagen op verschillende locaties in Nederland. De VNK geeft vier keer per jaar het Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis uit en heeft reeds achttien boeken op de markt gebracht.
Inlichtingen: 020-6936424 – j.d.snel@chello.nl
* Programma hieronder
* Uitgebreidere informatie in de bijlage
Vereniging voor Nederlandse Kerkgeschiedenis
Koude Oorlog in de kerken?
Studiedag naar aanleiding van Over de Muur van Beatrice de Graaf
Interviews, lezingen en debatten
zaterdag 4 juni 2005 te Utrecht
10.30 – Ontvangst en koffie
11.00 – Opening door VNK-voorzitter prof. dr Herman Selderhuis
11.05 – Dr Beatrice de Graaf: De Nederlandse kerken, de kerkelijke vredesbeweging en de DDR
11.15 – Jan Werner: Over de contacten tussen kerkelijke gemeenten in Nederland en de DDR (interview)
11.45 – Dr Remco van Diepen: De kerken, de kernbewapening en de kritiek
12.15 – Drs Laurens Hogebrink: Over de kerkelijke vredesbeweging en de DDR (interview)
12.45-13.45 – Pauze (Lunch op eigen gelegenheid te regelen – Koffie en thee beschikbaar)
13.45 – Dr Jan de Bas: De vredesactivisten en de bronnen
14.15 – Dr Dick Boer: Over ervaringen als predikant in Berlijn (interview)
14.45 – Theepauze
15.00 – Prof. dr Wil van den Bercken: Vreemde fascinatie? Over de aantrekkingskracht van het reëel bestaande socialisme
15.30 – Forumdebat met alle deelnemers en met ruimte voor reactie van Beatrice de Graaf
16.00 – Einde
Alle presentaties duren maximaal 20 minuten. Na elk onderdeel is er gelegenheid voor vragen en discussie. De tijden zijn bij benadering. Er zal flexibel met de tijd worden omgesprongen. Onderdelen kunnen dus ook eerder of later beginnen of van volgorde wisselen.
Plaats: Singelkerk, Wittevrouwensingel 28 en 31, 3581 GC Utrecht
De toegang is geheel vrij en gratis. Iedereen welkom.
Nodigt u ook vrienden en bekenden uit.
Inlichtingen: 020-6936424 – j.d.snel@chello.nl
Boekhandel Kirchner, Leliegracht 32, 1015 DG Amsterdam (020 6244449) zal met een boekenstand aanwezig zijn – www.boekhandelkirchner.com
Bilthoven, 10 mei 2005
Beste Jan Dirk Snel,
Heel hartelijk bedankt voor de uitnodiging voor de bijeenkomst op 4 juni a.s. Ik zou ontzettende graag zijn gekomen, maar ik heb een onmogelijk te verplaatsen bijeenkomst op die dag.
Als familiechroniqueur is mijn interesse vooral gewekt door de rol die aan mijn achterneef Chiel von Meijenfeldt wordt toegedicht. Ik heb geprobeerd naast de politieke analyses en standpunten van Beatrice de Graaf over de Koude Oorlog nog twee andere gebruikelijke analyses en standpunten te zetten. Daarmee wordt het verhaal volgens mij wat evenwichtiger. Kortheidshalve verwijs ik naar www.meijenfeldt.nl, rubriek Nieuws, kopje “De Rode Generaal”. Hopelijk kan dit op één of andere manier op uw bijeenkomst aan de orde komen, wie weet bij monde van mijn achternicht Ted von Meijenfeldt (aan wie ik uw uitnodiging
misschien wel te danken heb). Mocht u mij bij de voorbereiding nog willen betrekken dan ben ik daar graag toe bereid.
Met vriendelijke groet,
Hugo von Meijenfeldt
Utrecht, 11 mei 2005
Beste Hugo van Meijenfeldt,
U had ik in de mailing opgenomen, omdat ik reeds geruime tijd geleden dat artikel over “De Rode Generaal” op uw website ontdekt had. Ik denk zelfs dat het stuk een (grote) rol heeft gespeeld bij de beslissing om de historicus Jan de Bas te vragen. Via uw site werden we immers herinnerd aan het artikel dat hij eerder in Trouw had geschreven. De eerste keer dat ik het vluchtig las, had ik niet goed gekeken en dacht ik dat hij nu op het boek gereageerd had. Toevallig had ik Jan de Bas op 8 december 2004 in het Historisch Café in Amsterdam gesproken en toen hadden we het wel gehad over het nieuws over het boek van Beatrice de Graaf, maar het boek zelf hadden we toen uiteraard nog niet gelezen. Het leek me een goed idee om hem nu te vragen met een onbevangen oog nog eens te kijken naar de discussies. Hij was zelf niet in de betrokken periode actief, hoeft dus niet zichzelf te verdedigen, maar heeft wel een zekere sympathie voor mensen uit de hoek van de EVP, terwijl hij natuurlijk voldoende historicus is om alles zo eerlijk mogelijk te bekijken. De een vindt dat Beatrice de Graaf in haar boek gekleurde kwalificaties gebruikt, terwijl een ander meent dat ze weinig anders doet dan gewoon weergeven wat ze in haar bronnen vond, zonder dat ze daar zelf een waarde-oordeel aantoevoegt. Er is daar al van alles over geschreven en ik heb gevraagd nog eens met een frisse blik naar de verschillende standpunten te kijken.
Jammer dat u niet kunt komen, maar als u het nieuws aan andere geïnteresseerden door wilt geven, is dat zeer welkom. Uw achternicht Ted von Meijenfeldt ken ik dus, al kan ik ongetwijfeld op uw site uitvinden wie dat precies is. Maar als u belangstellenden wilt wijzen op de dag, ben ik u zeer dankbaar.
Met vriendelijke groet,
Jan Dirk Snel
Bilthoven, 12 mei 2005
Beste Jan Dirk Snel,
Hartelijk bedankt voor het uitvoerige antwoord op mijn e-mail. Leuk dat mijn website de directe aanleiding was. In het verleden heb ik wel eens vaker kerkhistorici terzijde gestaan, namelijk het VU-project van prof.dr. D.Th. Kuiper in 1985 over de Afgescheidenen 1834 en Dolerenden 1886 en hun nageslacht.
Mijn achternicht Ted von Meijenfeldt is actief in christelijke bewegingen, met name op het terrein van ontwikkelingssamenwerking. Zij gaat een poging doen (een deel) van de bijeenkomst bij te wonen.
Noch even ingaande op uw beschouwing over de publicatie van Beatrice de Graaf, denk ik inderdaad dat zij zelf een vrij objectieve weergave geeft van wat zij in de Stasi-archieven heeft aangetroffen. Doordat er geen ander belangrijk bron- of literatuuronderzoek naast is gesteld, kan bij de lezer gemakkelijk de indruk ontstaan dat de aantekeningen van de communistische geheime dienst ook de werkelijke feiten zijn. Bovendien wordt de indruk gewekt dat het om nieuwe en geheim gehouden contacten gaat, terwijl blijkt dat in die tijd in de vrije en Oostblokpers steeds uitvoerig verslag van de contacten werd gedaan. Een journalist maakt er dan al snel van dat een DDR-agent is ontmaskerd. De andere analyses en de discussies daarover vind ik minstens even interessant. Jammer dat we de CIA-archieven nog niet tot onze beschikking hebben.
Ik wens u een geslaagde bijeenkomst toe en hou mij aanbevolen voor het verslag.
Met vriendelijke groet,
Hugo von Meijenfeldt
Utrecht, 12 mei 2005
Beste Hugo von Meijenfeldt,
Veel dank voor uw reactie. Ik meen me uit het verleden te herinneren dat bij historisch onderzoek nog wel eens een Von Meijenfeldt tegenkwam die eind negentiende eeuw actief was in de Amsterdamse afdeling van de arbeidersbeweging Patrimonium. Maar waarschijnlijk kan ik hem wel nader vinden op uw website en ook wel in de boeken van Kuiper, die ik wel ken (maar geloof ik niet zelf heb).
Vriendelijke groet,
Jan Dirk Snel