Villius

MEMOARER

MEMOIRES

(…)

En särställning intar de memoaringar, som efterlemnats av tre män i central ställning inom armén, nämligen generalmajor Johan August Meijerfelt, generalkvartermästare Axel Gyllenkrok och general Adam Ludvig Lewenhaupt.

(…) Een deel van de memoires tracht objectief verslag te doen, een ander deel is min of meer een verdedigingsschrift.

Een bijzondere positie wordt ingenomen door de memoires die door drie mannen op een centrale positie in het leger zijn achtergelaten, namelijk generaal-majoor Johan August Meijerfelt, generaal kwartiermeester Axel Gyllenkrok en generaal Adam Ludvig Lewenhaupt.

VIII. MEIJERFELTS BERÄTTELSE

(…)

Meijerfelts berättelse har icke publicerats. Dem förvaras i Engeströmska samlingen i Kungl. Biblioteket, der den ingår i en foliovolym inbunden i ett tämligen sent pappband med den missvisande ryggtiteln: Kongl. rådet grefve J.A. Meijerfelts brefväxling. (1) I slutet av volymen finns inhäftade en del handlingar, av vilka de flesta rör Meijerfelts beskickning till tsar Peter vid Poltava. (2)
Ingen källa till det ryska fällttågets historia erbjuder en sådan rad problem av skilda slag som Meijerfelts berättelse. För att få en riktig uppfatning om berättelsens källvärde är det nödvändigt att i görligaste mån söka lösa dessa.

1. Engeströmska saml. B. VII 1:1.
2. Härom se närmare nedan s. 151 ff. — Ursprungligen har volymen också innehållit handlingar rörande generalguvernementet i Pommern på 1730-talet. På frampärmens insida står antechnat, att dessa handlingar 1883 uttogs och överlämnades till Riksarkivet. Tyvärr finns iRiksarkivet ingen närmare uppgift om var de arkiverats, och det har icke varit möjligt att uppspåra dem.

VIII. MEIJERFELDT’S RELAAS

(…)

Meijerfelt’s relaas is niet gepubliceerd. Het wordt bewaard in de collectie Engeström in de KB, waar het deel uitmaakt van een folioband gebonden in een vrij moderne kartonnen band met de misleidende rugtitel: Koningsraad graaf J.A. Meijerfelt’s briefwisseling. (1). Aan het einde van de bundel zijn enkele documenten bijgevoegd, waarvan de meeste betrekking hebben op de missie van Meijerfelt naar tsaar Peter in Poltava. (2)
Geen enkele bron voor de geschiedenis van de Russische campagne biedt zo’n reeks van verschillende soorten problemen als het verhaal van Meijerfelt. Om een ​​juist beeld te krijgen van de bronwaarde van het verhaal, is het nodig deze zoveel mogelijk op te lossen.

1. Engeströmska saml. B. VII 1:1.
2. Zie hierover verder hieronder p. 151 e.v. — Oorspronkelijk bevatte het boek ook documenten over het generaal-gouvernement van Pommeren in de jaren 1730. Aan de binnenkant van het voorblad staat vermeld dat deze documenten in 1883 zijn uitgenomen en aan het Nationaal Archief zijn overgedragen. Helaas heeft het Nationaal Archief geen verdere informatie over waar ze zijn gearchiveerd, en het was niet mogelijk om ze te traceren.

Manuskriptet till Meijerfelts berättelse har hittills granskats endast Hallendorff. (3) Denna undersökning är emellertid ytlig. Flera av de de viktigaste problemen har förbigåtts eller misstolkats. (4)
Berättelsen är avfattad på tyska och skriven på 10 lägg av fyra olika händer. Genom hela manuskriptet har lämnats marginaler, som upptar nästan hälten av sidorna. Hand 1 för skildringen från mitten 1705 till händelser den 17 juni 1709. Handen är verksam på den sex första läggen, som vartdera omfatter sex dubbelvikte ark, jämte lägg 7, som i sitt nuvarande är defekt. Ett litet stycke från vikningen har nämligen läggets fem högerblad bortklippts, så att endast fem smala papperremsor återstår. (5)  Ungefär mitt på det femte vensterblådets versosida slutar hand 1 mitt i en mening (6). Omedelbart härefter tar hand 2 vid och fortsätter den avbrutna meningen: (6) Hand 2 skriver sidan ut och fortsättar på lägg 8, som består av tre dubbelvikta ark av bättre papperskvalität än det tidigare. (7) Handen för skildringen fram till handelser i början av slaget vid Poltava den 28 juni 1709. Texten sluter uppe på det tredje vänsterbladets versosida med en mening, som föres till punkt. (8) Resten av sidan är blank med undantag för en notis straxt ovanför mitten: (…) (8)

3. Hallendorff, Karl XII och Lewenhaupt, s. 40 f.
4. Se nedan, d. 129 ff.
5. Se facs. 1. Jfr. nedan s. 136 not 48. —Bladen har klippts, inte skurits bort som Hallendorff uppger (Karl XII och Lewenhaupt, s. 40), vilket framgår av att remsorna överst vidgas solfjäderformligt, så att den första remsan är smalast, den följanden något bredare o.s.v. Om bladen skurits bort, hade remsorna inte fått denna form.
6. Se facs. 1 och bil., s. 263.
7. Jfr Hallendorff, Karl XII och Lewenhaupt, s. 40.
8. Se facs. 2 och bil., s. 264.

Het manuscript voor Meijerfelt’s relaas is tot dusver alleen door Hallendorff onderzocht. (3) Deze studie is echter oppervlakkig. Enkele van de belangrijkste problemen zijn over het hoofd gezien of verkeerd geïnterpreteerd. (4)
Het relaas is geschreven in het Duits op 10 katernen in vier verschillende handschriften. Het gehele manuscript laat een marge, soms wel van het halve blad. Handschrift 1 bevat een beschrijving van midden 1705 tot gebeurtenissen op 17 juni 1709. Het handschrift is actief op de eerste zes katernen, die elk zes dubbelgevouwen vellen bevatten, samen met katern 7, dat in zijn huidige toestand defect is. Op een kleine afstand van de vouw zijn de vijf rechterblaadjes afgesneden, zodat er nog maar vijf smalle stroken papier over zijn. (5) Ongeveer in het midden van de vijfde linkerkant van het vijfde blad, eindigt handschrift 1 middenin een zin (6). Direct daarna neemt handschrift 2 het over en zet de onderbroken zin voort: (6) Handschrift 2 maakt de pagina af en gaat verder op katern 8, dat bestaat uit drie dubbelgevouwen vellen van betere papierkwaliteit dan de vorige. (7) De beschrijving leidt tot de handelingen aan het begin van de slag bij Poltava op 28 juni 1709. De tekst eindigt op de verso-pagina van het derde linkerblad met een zin, die naar een punt wordt gebracht. (8) De rest van de pagina is blanco, met uitzondering van een notitie net boven het midden: (…) (8)

3. Hallendorff, Karl XII och Lewenhaupt, pag. 40-41.
4. Zie hieronder, pag. 129 e.v.
5. De bladen zijn geknipt, niet afgesneden, zoals Hallendorff stelt (Karl XII en Lewenhaupt, pag. 40), hetgeen blijkt uit het feit dat de stroken aan de bovenzijde waaiervormig uitlopen, zodat de eerste strook het smalst is, de volgende iets breder, etc. Als de bladeren waren afgesneden, zouden de stroken deze vorm niet hebben aangenomen.
6. Zie facs. 1 en bil., pag. 263.
7. Vergelijk Hallendorff, Karl XII och Lewenhaupt, pag. 40.
8. Zie facs. 2 en bil., pag. 264.